Dzień Świętego Patryka – to musisz wiedzieć!
Już 17 marca Irlandczycy – i wszyscy ci, którym bliskie jest celtyckie dziedzictwo kulturowe – świętować będą Dzień Świętego Patryka. Święto kojarzy się nam głównie z zielenią, koniczyną, barwnymi paradami i oczywiście z Guinnessem. W tym wpisie pragniemy zgłębić temat Dnia Świętego Patryka – poznać stojącą za nim historię i przybliżyć się do związanych z nim tradycji. W tych związanych z najlepszymi irlandzkimi trunkami. Przygotowaliśmy też parę ciekawostek!
Kim był święty Patryk? I kim był dla Irlandii?
Wypada zacząć od tego, że święty Patryk to patron Irlandii. Uznawany za świętego Kościoła katolickiego, anglikańskiego czy prawosławnego, a zatem czczony również poza granicami Irlandii. Patryk z Irlandii urodził się około roku 385 w Brytanii. Zmarł, między rokiem 457 a 492 – ustalono jednak, że był to 17 marca. Zazwyczaj za rok śmierci przyjmuje się 461. I to właśnie na pamiątkę śmierci świętego obchodzi się interesujące nas zielone święto. Jego grób znajduje w katedrze w Downpatrick koło Belfastu.
Święty Patryk został patronem Zielonej Wyspy dzięki swojej pracy misyjnej (rozpoczętej w roku 432), zakończonej chrztem irlandzkiej arystokracji i króla Aengusa, założeniem licznych klasztorów i struktur kościoła. Pochodzący z Brytanii Patryk w wieku 16 lat został pojmany przez Irów, irlandzkich wojowników, uprowadzony do Irlandii i sprzedany do niewoli. Po 6 latach wypełnionych ciężką pracą na roli i modlitwą (w legendach pojawia się nawet druid) zbiegł i załapał się na statek do Galii. Po powrocie do domu rodzinnego poczuł powołanie i podjął decyzję o rozpoczęciu pracy misyjnej w Irlandii (trzeba jednak zaznaczyć, że wyznawcy Chrystusa żyli w niej już wcześniej, to nie Patryk sprowadził chrześcijaństwo na wyspę). Po przygotowaniu duchowym w klasztorach we Francji Patryk przyjął święcenia kapłańskie i przyjął godność Biskupa Irlandii.
Ewangelizacja rozpoczęta w 432 roku miała olbrzymie znaczenie dla położenia politycznego Irlandii. Zacieśniła więzi z kościołem rzymskim (później jednak znacząco się one poluzowały na skutek odcięcia wyspy od Rzymu, a to z powodu najazdów ludów germańskich). Święty Patryk wsławił się też innymi czynami – choćby próbą uchronienia Irlandczyków przed najazdami brytyjskiego króla Korotyka. Co więcej – Patrykowi przypisuje się cuda takie jak uwolnienie Irlandii od plagi węży (co symbolizował triumf chrześcijaństwa nad pogaństwem), spisanie „Wyznań” i „Listu do żołnierzy Korotyka”, czy zapalenie na wzgórzu Shane Wielkanocnego Ognia, na przekór pogańskiemu królowi Laoghaire z Tary. Wracając do węży – złośliwcy twierdzą, że w Irlandii nigdy nie było ich zbyt wiele…
Historia Dnia Świętego Patryka
Historia Dnia Świętego Patryka sięga IX lub X wieku. Od tego czasu w Irlandii upamiętnia się postać śmiałego duchownego. Co bardzo ciekawe – Patryk z Irlandii nigdy nie został kanonizowany przez Rzym. Mimo to kościół rzymskokatolicki od roku 1631 uznaje 17 marca za święto religijne upamiętniające św. Patryka. Od XVIII wieku Dzień Świętego Patryka świętowany jest w diasporze irlandzkiej w Stanach Zjednoczonych. Pierwsza parada odbyła się w Bostonie już w roku 1737. W roku 1762 przeszła ulicami Nowego Jorku.
A jak to wyglądało w Irlandii? Od 1903 święto ma swój świecki wymiar – jest świętem państwowym. Od roku 1996 w stolicy Irlandii, Dublinie, odbywa się festiwal Dnia Świętego Patryka, celebrowany nie tylko przez katolików, ale wszystkich miłośników tradycji. A także… turystów. To święto obchodzone w marcu przyciąga ich tysiące!
Jak zatem widać, początków hucznej celebracji zielonego święta należy doszukiwać się raczej w Ameryce niż w Irlandii. Celebracje pełniły tam istotną rolę konsolidującą wśród imigrantów z Zielonej Wyspy.
Tradycje i symbole Dnia Świętego Patryka
Dzień Świętego Patryka słusznie kojarzy się z zielenią – to właśnie stroje w tym kolorze stanowią najważniejszy element celebracji. Zielony to oficjalny kolor Irlandii przywodzący na myśl bezkres traw porastających wyspę. Symbolem święta jest koniczyna, shamrock. Dlaczego właśnie ona? Ponieważ zgodnie z podaniami to właśnie na jej podstawie święty Patryk tłumaczył nawróconym istotę Trójcy Świętej. Obecnie koniczyna ma charakter świecki i noszona jest przez celebrujących w klapie ubrań. Oczywiście pojawia się w niezliczonych odsłonach w strojach i dekoracjach!
Z Dniem Świętego Patryka nierozerwalnie związana jest też postać Leprechauna, czyli wesołego (naturalnie zielonego) skrzata reprezentującego pradawny ród zamieszkujący Irlandię. Leprechaun jest skąpy i zawzięcie pomnaża majątek, licząc każdą monetę! Z tego właśnie względu często przedstawiany jest z workiem pełnym skarbów (skarb niekiedy znajduje się po drugiej stronie tęczy – to również częste przedstawienie związane ze świętem).
W całej Irlandii 17 marca, w dzień wolny od pracy, odbywają się festyny i parady (nieodzowna jest tradycyjna folkowa muzyka opierająca się na instrumentach takich jak flet irlandzki, bęben ręczny, bodhrán, harfa celtycka i skrzypce). Wieczorami bary pękają w szwach. Irlandczycy pijają wtedy oryginalną irlandzką whiskey (zarówno single malty, jak i blendy). Najpopularniejsze są oczywiście trunki marek takich jak m.in. Jameson czy Bushmills. Popularne są także ginger ale, bezprocentowe piwa imbirowe (często w połączeniu z whiskey), a także najlepsze irlandzkie piwa chmielowe!
Najważniejszym z nich jest Guinness, czyli ciemne piwo górnej fermentacji, tzw. stout. Powstaje ono w browarze St. James’s Gate Brewery w Dublinie już od roku 1759. Szacuje się, że każdego dnia na całej planecie wypija się nawet około 10 mln kufli tego piwa, co czyni je jednym z najważniejszych trunków chmielowych na świecie. Guinness dostępny jest w kilku wariantach gotowych sprostać oczekiwaniom wszystkich celebrujących piwoszy. Wersją najczęściej goszczącą w irlandzkich pubach jest Guinness Draught. Inne piwa czekające na odkrywców to m.in. Guinness Extra Stout, Guinness Extra Smooth czy Guinness North Star.
Tradycja jest ważna, ale nie zawsze trzeba się jej sztywno trzymać. Dlatego miłośnikom Irlandii proponujemy też skosztowania innych drinków związanych z Zieloną Wyspą – a jest ich sporo! Gdy marzec okaże się chłodny, z pomocą przyjdzie na pewno klasyczna Irish Coffe – czyli połączenie whiskey, mocnej kawy, śmietanki i cukru. Inna rozgrzewająca propozycja dla miłośników mocnych drinków, to Irish Slammer, znany też pod dość kontrowersyjną nazwą Irish Car Bomb. Koktajl składa się z whiskey, stouta i Baileysa (lub innego likieru śmietankowego). Bez trudu zamówisz go w każdym dobrym irlandzkim pubie, jak i przyrządzisz w domu z pomocą Winnicy Lidla.
Przepisy na koktajle z Whiskey
Składniki na drink Irish Coffe:
- 50 ml whiskey
- 150 ml gorącej, mocnej kawy
- 2 łyżeczki cukru
- 30 ml śmietanki kremówki
Jak przygotować Irish Coffee:
- Przygotuj kawę i wlej ją do szklanki typu Irish Coffee.
- Dodaj cukier i dokładnie wymieszaj, aż się rozpuści.
- Wlej whiskey do kawy i ponownie wymieszaj.
- Śmietankę ubij na sztywno i delikatnie połóż na wierzchu kawy.
- Podawaj od razu, pamiętając, żeby nie mieszać bitą śmietaną z kawą.
Składniki na drink Irish Slammer:
- 20 ml likieru śmietankowego
- 20 ml irlandzkiej whiskey
- 250 ml piwa typu stout - może być Guinness
Sposób przygotowania koktajlu Irish Slammer:
- Wlej piwo Guinness do szklanki typu pint i odstaw.
- W kieliszku do shotów połącz likier irlandzki i whiskey.
- Upuść shot do szklanki z piwem i natychmiast wypij, zanim likier zacznie się warzyć.
Propozycje Winnicy Lidla:
-
-
-25% na co 2 szt. -
Stworzona w 1808 roku i odrodzona w 2012 roku historia irlandzkiej whisky Dunville’s to historia sławy, fortuny, tragedii i odrodzenia. Teraz przywrócona na należne jej miejsce wśród najlepszych na świecie whiskey. Wielokrotnie nagradzane irlandzkie whisky single malt i vintage blend Dunville’s są s...-25% na co 2 szt. -
- Irlandia
- Single Malt
- 50% Zawartość alkoholu
-
- Irlandia
- Single Malt
- 40% Zawartość alkoholu
-
-
W trakcie celebracji irlandzkiemu piwu i muzyce towarzyszą oczywiście oryginalne lokalne potrawy. Należą do nich Irish Stew (tradycyjny irlandzki gulasz), wołowina z kapustą, ziemniaki (także z cebulą i porem) oraz różne dania zbożowe jak farl, czyli podpłomyki. W Irlandii, nie tylko w marcu, na talerzach często goszczą również skarby oceanu, czyli ryby i ostrygi, a nawet jadalne wodorosty! W okolicach Dublina warto spróbować lokalnego specjału, czyli duszonej kiełbasy z ziemniakami (coddle)!
Świętowanie Dnia Świętego Patryka w Polsce
Piękna tradycja upamiętniania patrona Irlandii dotarła również do Polski. Każdego roku 17 marca możemy wziąć udział w imprezach tematycznych w irish pubach, delektując się irlandzkimi specjałami w towarzystwie ubranych na zielono skrzatów, przy dźwiękach uilleann pipes (wyjątkowych irlandzkich dud). To nie wszystko. W niektórych miastach ponadto można natrafić na parady… czy też podziwiać efektowne zielone iluminacje w ramach tzw. Global Greening. Polska od dawna należy do najzieleńszy krajów – zielona była m.in. Fontanna Neptuna w Gdańsku, ratusz w Poznaniu czy Pałac Kultury i Nauki w Warszawie. Obecnie jednak odchodzi się od podświetlania budynków na rzecz troski o innego rodzaju zieleń – środowisko naturalne. W 2023 roku z inicjatywy Ambasadora Irlandii w Polsce w zaplanowano posadzenie aż 432 drzew. Liczba ta upamiętnia rok przybycia Patryka do Irlandii!
Ciekawostki i fakty o świętym Patryku i jego święcie!
Na sam koniec zostawiliśmy kilka ciekawostek, które, wierzymy, zachęca Cię do zapoznania się z postacią patrona Irlandii i barwną kulturą tego kraju. Zaczynajmy!
Czy wiesz, że święty Patryk jest również patronem Nigerii? Tak postanowili irlandzcy biskupi w roku 1961, kiedy w afrykańskim kraju otwarto ambasadę Zielonej Wyspy! Oprócz tego za patrona uznali go górnicy oraz inżynierowie.
Wiesz już, że uroczystości związane z Dniem Świętego Patryka odbywają się na całym świecie (w Nowym Jorku podświetlony na zielono był kiedyś Empire State Building, w Paryżu – Wieża Eiffla). Ale czy wiesz, że nie tylko w Irlandii 17 marca jest dniem wolnym od pracy? Odpoczywać – i bawić się rzecz jasna – mogą też mieszkańcy Irlandii Północnej, Nowej Fundlandii i Labradoru. A także Celtowie w Montserracie – czyli na niewielkim terytorium zależnym Wielkiej Brytanii w Ameryce Środkowej, które zamieszkuje około 5000 mieszkańców! Irlandzkie święto narodowe ma zasięg globalny!
Kolejna ciekawostka dotyczy jednego ze zwyczajów związanych z celebracją interesującego nas święta. A dokładnie – degustacji prawdziwej irlandzkiej whiskey. Zgodnie z tradycją każdy powinien tego dnia wypić kieliszek whiskey (tzw. dzban świętego Patryka). Skąd wzięła się ta tradycja? Otóż upamiętnia ona niezwykły czyn Patryka, kiedy to misjonarz nastraszył pewną nieuczciwą karczmarkę, że jeśli nie będzie dolewała pełnej miarki alkoholu, niebawem odwiedzą ją bestie!
Rzecz jasna whiskey irlandzką, którą możesz poznać za pośrednictwem Winnicy Lidla, masz prawo próbować na wiele innych sposobów. Nie tylko solo, czyli neat, lub on the rocks, ale też z kawą, cukrem i śmietaną w oryginalnej Irish Coffee, z Guinnessem w kompozycji znanej jako Paddy’s Boilermaker albo z likierem Irish Cream. A może masz ochotę na nietuzinkowego zielonego shota? W takim razie zestaw ulubioną whiskey z likierem miętowym! Swoją drogą czy wiesz, że początkowo (od 1783 roku) kolorem św. Patryka był niebieski? Chyba jednak jesteśmy zgodni co do tego, że zielony lepiej oddaje naturę „szmaragdowej wysypy”? Życzymy Ci udanej zabawy z okazji Dnia Świętego Patryka!
