Destylarnie w Szkocji – te miejsca musisz odwiedzić!

Jakie są Twoje pierwsze skojarzenia związane ze Szkocją? Z pewnością kilt, czyli charakterystyczna suknia z tartanu w kratę. A jeśli już kilt, to na pewno też dudy. Pójdźmy dalej. Szkocja to kraj majestatycznych klifów, bezleśnych wzgórz i dolin, wrzosowisk oraz milionów owiec. A także Williama Wallace'a, Ewana McGregora i Seana Connery'ego. Dla wielu osób, zwłaszcza koneserów mocnych trunków, Szkocja to jednak także kraj niezliczonych destylarni produkujących najlepszą na świecie whisky. Dowiedz się o nich czegoś więcej. Dowiedz się ile ich jest, gdzie się znajdują i jakie atrakcje mogą zaproponować miłośnikom whisky!

Ile jest destylarni w Szkocji?

W Szkocji aktualnie działa około 140 destylarni. Liczba ta jednak prawdopodobnie bardzo szybko ulegnie dezaktualizacji, ponieważ na różnym etapie budowy znajduje się wiele kolejnych. Działają one w 5 regionach produkcji whisky, Speyside, Highland, Lowland, Campbeltown i Islay. Gdyby wpadła Ci w ręce mapa destylarni whisky, dostrzegłbyś, że są one w nich rozmieszczone bardzo nierównomiernie.

Największa ich liczba, około 60, znajduje się w stosunkowo niewielkim regionie Speyside. Ta zorientowana na wschód szkocka kraina whisky jest zatem domem dla niemalże połowy wszystkich zakładów w tym kraju. Wcześniej kraina odpowiadająca za około 60% całkowitej produkcji single maltów była częścią Higlands (lub Highland). W tym największym szkockim regionie znajduje się aż 30 zakładów specjalizujących się w whisky single malt i blended.

Patrząc na południe, szkocka destylarnia whisky będzie częścią dorobku regionu Lowlands (lub Lowland). Region ten swój rozkwit przeżywał w czasach wiktoriańskich. Obecnie działa tu kilkanaście zakładów.

Reprezentuje zachód destylarnia Glen Scotia w Kintyre, jedna z trzech działających w Campbeltown (niegdyś było ich aż 30!). Nieco na północ od tego regionu znajduje się wyspa-region Islay, w którym funkcjonuje 9 destylarni.

Najważniejsze destylarnie w poszczególnych regionach produkcji

Wymieńmy nazwy destylarni ze Speyside, które wiele mówią każdemu miłośnikowi destylatów i powiedzmy o nich nieco więcej. Pierwsza z nich to Macallan - założona w roku 1824 roku destylarnia, która słynie z 7-, 10-, 12- i 18-letnich destylatów dojrzewających w beczkach po Sherry, równie starych destylatach z beczek dębowych i wielu edycji specjalnych. Single malty produkowane przez ten zakład jednoznacznie kojarzą się z luksusem i najwyższą jakością. Najcenniejszymi butelkami w kolekcji Macallan są whisky 25 letnia i whisky 30 letnia. To właśnie Macallan uchodzi za najdroższą whisky na świecie!

Inna ważna destylarnia z regionu to założona w roku 1826 Glendronach. Trunki z tego zakładu kształtują swój charakter w najlepszych beczkach po winie Pedro Ximénez i Sherry Oloroso. Koniecznie musisz też znać Glenfiddich, założoną w 1886 roku w Dufftown przez Williama Granta (z rozpoznawalnym szeroko jeleniem w logo), Balvenie, również założoną przez Granta (w 1892 roku) i również w Dufftown. Do grona szeroko rozpoznawalnych producentów whisky ze Speyside należą również m.in. Cardhu (najważniejsza whisky wchodząca w skład Johnnie Walker), Aberlour czy Speyburn.

Do najistotniejszych destylarni działających w Highlands należy z pewnością Glenmorangie z Tain założona w 1843 roku. Destylarnia słynie z wyjątkowo wysokich alembików wpływających na oryginalny charakter whisky. Trunek ten dojrzewa nie tylko w beczkach z dębu amerykańskiego, ale też w baryłkach po winie francuskim Sauternes. Kolejna z ważnych whisky z Highlands to Dalmore, destylarnia założona w roku 1839, której whisky dojrzewają w beczkach po najlepszych Sherry Oloroso. Do najpopularniejszych propozycji marki należą m.in. whisky 12 letnia i whisky 15 letnia oraz edycja specjalna King Alexander III. Jeszcze jedna destylarnia, o której chcemy tu wspomnieć, to Balblair. Jeden z najstarszych w Szkocji zakładów powstał już w 1790 roku! Słynie z whisky, które wyróżnia na tle konkurencji jabłkowy aromat wzbogacany przez cytrusy. Również i w jej portfolio znajduje się wiele nastoletnich propozycji wysokiej klasy trunków. Inne whisky, których proces produkcyjny zachodzi w Highlands i które warto znać, to m.in. Dalmore, Oban, Clynelish czy Aberfeldy. Oraz Edradour najmniejsza szkocka destylarnia.

Region Lowland uświetniają natomiast destylarnie Auchentoshan (założona w 1823 roku), położona w pobliżu Glasgow, produkujące lekkie whisky owocowe Glenkinchie (1837) to z kolei słynny zakład, którego wypusty reprezentują serię whisky ze Szkocji Classics. Najstarsza szkocka destylarnia w regionie Lowlands (nadal aktywna) to założona w 1817 roku Blandoch. Inne ważne zakłady z tego kraju to m.in. Ailsa Bay czy Kingsbarns.

Region Cambeltown znajduje się na Półwyspie Kintyre w południowo-zachodniej Szkocji. Reprezentują go trzy zakłady Springbank (1826), najpopularniejsza marka z tej części kraju, Glen Scotia (1832), jedna z najstarszych destylarni w Szkocji, oraz Glengyle (2004), destylarnia, która powróciła w chwale po 80 latach zawieszania produkcji.

Region Islay obejmuje wyłącznie jedną wyspę u wybrzeży kraju, położoną nieco na północ od Cambeltown. Mimo to stał się domem dla aż 9 destylarni oferujących koneserom bardzo wyrazistą whisky o aromacie torfu, soli morskiej i wodorostów.

Na południowych wybrzeżu Wyspy Islay funkcjonują zakłady Ardbeg (destylarnia słynąca z wyjątkowo dymnych alkoholi, założona już w 1815 roku), Lagavulin (zdaniem niektórych najstarsza czynna destylarnia) oraz Laphroaig (1815) uwielbiana przez księcia - jeszcze wtedy - Karola. Na północnym-wchodzie działają z kolei destylarnie Bowmore (1779, również kandydatka do miana najstarszej destylarni), Caol Ila (zapewniająca zarówno ciekawe single malty, jaki i destylaty do jakościowej whisky mieszanej) oraz Bunnahabhain. Na wyspie funkcjonują również Kilchoman (działająca dopiero od 2005 roku, jedna z najmłodszych destylarni w regionie), Ardnahoe (otwarta w 2018 roku, koncentrująca się na klasycznym stylu Islay) oraz Bruichladdich, znana z produkcji whisky zarówno nietorfowych, jak i niezwykle dymnych edycji (np. słynna Octomore).

Opisując położenie szkockich destylarni wyodrębnić można jeszcze jeden region produkcji whisky, czyli Wyspy (Islands). Na Mainland, głównej wyspie Orkadów, od 1798 roku prym wiedzie szkocka destylarnia Highland Park. Na wyspie Skye powstaje natomiast słynna torfowa whisky Talisker (to jedyna destylarnia na wyspie). O wiele łagodniejsza whisky dojrzewa natomiast w beczkach w destylarni Jura na Wyspie Jura. Pozostałe zakłady działające w tym nieoficjalnym regionie to m.in. Arran, Raasay i Scapa.

Wyjazd do Szkocji – destylarnie i ich opowieści

Szkocja, wbrew wyobrażeniom wielu osób, to kraj niezwykle zróżnicowany – a przejawia się to m.in. odmiennym charakterem lokalnych destylarni i ich flagowych produktów. Dymna, wybitnie morska szkocka z Wysp zapewnia zupełnie inne doświadczenia degustacyjne niż lekka, odpowiednia dla początkujących odkrywców szkocka z Lowland czy szkocka z Campbeltown o wyważonym aromacie i złożonym, wielowymiarowym smaku. Które destylarnie Szkocji trzeba zatem odwiedzić, żeby dowiedzieć się o tym kraju? Najlepszym rozwiązaniem okaże się zatem złożenie wizyty w destylarniach najbardziej reprezentatywnych dla danego regionu produkcji. Mogą być to Macallan ze Speyside, Glenmorangie z Highland, Lagavulin z Islay, Auchentoshan z Lowlands, Sprigbank z Campbeltown i Talisker z Wysp.

Dlaczego szkockie destylarnie są tak wyjątkowe?

Szkockie destylarnie to nie tylko zakłady specjalizujące się w produkcji światowej klasy whisky. To także miejsca mówiące wiele o tradycjach i nieuchwytnym duchu danego regionu. Co więcej – w większości przypadków mowa o miejscach mogących poszczycić się bardzo długą i barwną historią, mających do opowiedzenia niejedną fascynującą opowieść. Ze względu na fakt, że często są to miejsca udostępnione do zwiedzania przez zainteresowanych, są w stanie zapewnić fascynatom namacalny kontakt z historią i tradycją oraz, jeśli odwiedzinom towarzyszy degustacja wybranych trunków, także prawdziwą ucztę dla zmysłów!

Jakie sekrety kryją najstarsze destylarnie w Szkocji?

Miano pierwszego zakładu produkującego whisky to kwestia niezwykle prestiżowa. Najstarsza szkocka destylarnia, to przecież brzmi dumnie! Nic dziwnego zatem, że marki szkockich whisky spierają się co do tego, która z nich była pierwsza. Jedna z kandydatek do miana najstarszej destylarni to zakład Bowmore na wyspie Islay założony w 1779 roku przez Davida Simsona. Co ciekawego możemy powiedzieć o niej oprócz tego, że do dziś produkuje świetną whisky Bowmore? Choćby to, że podczas II wojny światowej budynki zakładu wykorzystywane były przez wojsko, a dokładniej – przez brytyjską obronę wybrzeża. Albo to, że niektóre z jej magazynów znajdują się… poniżej poziomu morza! W Bowmore powstaje szkocka z Islay, którą każdy koneser powinien poznać podczas swojej przygody degustacyjnej. Druga kandydatka do miana najstarszych destylarni w Szkocji to zakład Glenturret. Obiekt, w którym powstaje świetna szkocka z Highland, każdego roku odwiedzają tłumy gości z całego świata – szacuje się, że może być ich nawet około 80 tys.!

Jakaś ciekawostka związana z tym zakładem? Oczywiście. Według niektórych źródeł już w roku 1717 nad brzegiem rzeki Turret, alkohol produkowali działający poza nawiasem prawa bimbrownicy. Najstarsze oficjalne zapiski dotyczące destylarni The Glenturret datowane są natomiast na rok 1763. A teraz coś dla miłośników makabresek – kotka Towser, zamieszkująca destylarnię w latach 1963–1987 zapisała się w Księdze Rekordów Guinnessa jako zabójczyni 28,999 myszy! Jakie inne destylarnie w Szkocji należą do grona szanownych nestorów w branży? Między innymi Strathisla w Speyside (1786), Balblair w Highlands (1790) czy Highland Park w regionie Wysp (1798).

Która destylarnia whisky w Szkocji jest najsłynniejsza?

To trudne pytanie. Gdybyśmy musieli jednak wyłonić najsłynniejszą destylarnie z grona tylu wspaniałych zakładów, postawilibyśmy na Macallan w regionie Speyside. Whisky z tego zakładu to niekwestionowana czołówka, gdy mowa o jakości whisky. Cieszy się ogromną renomą, niezliczonymi nagrodami i rekordami w kategorii najdroższych butelek. Macallan 1926 Fine & Rare osiągnęła na aukcji zawrotną cenę 1,9 mln funtów! Co więcej, Macallan wyznacza przyszłość, w stronę której zmierzają producenci whisky. W 2018 otworzyła warty 140 milionów budynek, nową destylarnię, która poprzez fakt idealnego wkomponowania w zbocze wzgórza stanowi ewenement architektoniczny na skalę światową. Od niedawna dostępna atrakcja to coś, co powinien zobaczyć każdy, kto zgłębia temat whisky i pragnie poznać tę markę od każdej strony!

Jakie atrakcje oferują destylarnie poza degustacją whisky?

Zwiedzanie obiektów o tak bogatej tradycji jak szkockie destylarnie whisky to doświadczenia, które potrafią na długo zapisać się w pamięci koneserów. Degustacja whisky – choć może stanowić przysłowiową wisienkę na torcie – to niejedyna z oryginalnych atrakcji zapewnianych przez producentów dbających o tzw. świadomość marki.

Odwiedziny w zakładzie o renomie takiej jak Glenturret pozwalają zainteresowanym zapoznać się z tradycyjnymi metodami destylacji, wyposażeniem wykorzystywanym przez pracowników zakładu czy sylwetkami najważniejszych osobistości w historii marki. Niektóre szkockie destylarnie whisky, oprócz tzw. visitor centers, zapewniają odwiedzającym także możliwość zwiedzenia muzeum whisky – należy do nich np. Glenkinchie.

Dlaczego warto odwiedzić destylarnie na wyspach szkockich?

Poza wymienionymi już powodami – czyli możliwością poznania tradycji zakładów i ich specjałów – warto podkreślić jeszcze jedną zaletę tego rodzaju whisky-turystyki. Otóż poznając zakłady funkcjonujące w różnych regionach kraju, będziesz miał szansę zgłębić odmienne podejścia do sztuki destylacji i oryginalne historie związane z każdą marką. Ale to nie wszystko – podróżując z mapą destylarni Szkocji, możesz też przekonać się, jak na proces powstawania whisky wpływają czynniki geograficzne – zwłaszcza panujący w danej części kraju warunki pogodowe czy usytuowanie zakładu.

I tak np. szkocka ze Speyside, za sprawą panującego w dorzeczu rzeki Spey łagodnego klimatu, to w większości przypadków trunki subtelniejsze od tych z północy, pozwalające w każdej degustowanej kropli wyczuć idealną harmonię. Jeśli natomiast zdecydujesz się na poznawanie destylarni szkockich z Islay, Hebrydów Zewnętrznych czy Orkadów, będziesz mógł zapoznać się z głębokimi nutami torfowymi i morskimi – przy odrobinie dobrych chęci i otwartej głowie wyczujesz w nich morską bryzę, wędzoną rybę i wodorosty! Destylarnie na szkockich wyspach zapewniają trunki dla miłośników intensywnych doznań smakowych!

Jakie są najlepsze pory roku do zwiedzania szkockich destylarni?

Ustalmy jedno – w Szkocji pada ciągle. Zwłaszcza na zachodnim wybrzeżu. Dlatego wybierając się na podróż objazdową po tej ojczyźnie (prawdopodobnie) najlepszej whisky na świecie, musisz zaopatrzyć się w niezawodny płaszcz przeciwdeszczowy. Ze względu na silne wiatry sprawdzi się o wiele lepiej od parasola! Na szczęście odwiedzając destylarnie, możesz liczyć na ciepłe przyjęcie pod nieprzemakalnym dachem.

Jeśli jednak poza zwiedzaniem destylarni szkockich chcesz też nacieszyć się urokami przyrody i średniowiecznych fortyfikacji – zarezerwuj bilet na czerwiec, lipiec lub sierpień, kiedy najczęściej będziesz mógł nacieszyć się słońcem i temperaturami osiągającym zawrotne 17 st. C. Musisz jednak pamiętać o jeszcze jednej kwestii. Każdy, kto pragnie nacieszyć się fioletowym niezmierzonym oceanem wrzosowisk, powinien zdecydować się na jesienne wojaże – wtedy idealna będzie druga dekada września.

Jakie muzea whisky w Szkocji są warte odwiedzenia? 

Wspomnieliśmy już o tym, że niewielkie muzea whisky połączone bywają z visitor centers renomowanych zakładów. Jednak najwięcej cennych wrażeń – z punktu widzenia miłośnika szkockiej kultury i jej flagowego trunku – ma do zaoferowania muzeum whisky w Edynburgu, czy też projekt o nazwie The Scotch Whisky Experience. Podczas godzinnej wycieczki do tego muzeum whisky na zwiedzających czeka mnóstwo nieoczywistych atrakcji. Jedną z nich jest przejazd wagonami przez mroczny tunel, który zamieszkuje „duch” master blendera opowiadający o produkcji whisky.

Każdy uczestnik tej przygody będzie mógł szczegółowo poznać etapy, jakie przechodzi szkocka whisky, zanim trafi do butelki i na sklepowe półki, poznać różnice między single malt, single cask czy blended malt whisky. Jednym z punktów programu wycieczki do muzeum whisky w Edynburgu jest seans filmu poświęconego szkockim destylarniom i regionom produkcji whisky. W planie jest również degustacja wybranych perełek! O czym musimy wspomnieć, w budynku Royal Mile, w którym działa The Scotch Whisky Experience, znajduje się kolekcja licząca ponad 3000 starannie wyselekcjonowanych trunków ze wszystkich części Szkocji.

Czy można poznać całą historię whisky odwiedzając jedną destylarnię?

W świetle wszystkiego tego, co napisaliśmy wyżej, odpowiedź wydaje się oczywista – nie ma takiej opcji! Historia whisky jest zagadnieniem tak obszernym, wielobarwnym i nieoczywistym, że wymyka się uproszczeniom. A rażącym uproszczeniem byłoby z pewnością wnioskowanie na temat dziejów whisky w Szkocji na podstawie historii jednego zakładu. Lista destylarni Szkocji jest imponująca. Tylko zapoznając się z tradycjami różnych regionów whisky i oddając się degustacji reprezentujących je trunków, będziesz mógł stać się degustatorem z prawdziwego zdarzenia! Dotyczy to również samej historii whisky – opowieści o poszczególnych zakładach składają się na jedną wielką narrację na temat szkockiej whisky.

Przyroda i historia Szkocji

Oczywiście odwiedzając interesujący nas kraj, nie warto ograniczać się wyłącznie do destylarni. Szkocka przyroda może wydawać się surowa, ale to właśnie w tej majestatycznej surowości tkwi jej urok. Jeśli interesuje Cię wyjazd do Szkocji, nie licz na widok bujnych lasów czy puszczy. Szkocja to kraj pagórkowaty, zdominowany przez niską roślinność, trawy, krzewy czy karłowate jodły. Pierwsze wrażenia z obcowania z roślinnością Szkocji mogą przywodzić na myśl tundrę. Jest to jednak strefa wpływów oceanicznych o znacznie łagodniejszym klimacie, choć wyjeżdżając do Szkocji, musisz być przygotowany na silne wiatry i częste opady deszczu.

W krajobrazie Szkocji dominują oczywiście kwitnące na przełomie sierpnia i września wrzosy. Jak podaje National Geographic, to właśnie w Wielkiej Brytanii znajduje się 75% światowych wrzosowisk! Odwiedzając tak wychwalany przez nas kraj, z pewnością będziesz oczarowany też setkami jezior, których tafle, w nieco pogodniejsze dni, połyskują w malowniczych dolinach. To przecież w Szkocji znajduje się Loch Ness, a w nim od dekad pluska się legendarny potwór! Na odwiedzenie zasługuje z pewnością słynna wulkaniczna dolina Glen Cloe w zachodniej Szkocji. Ma ona swoją mroczną historię – związana jest z masakrą klanu MacDonald, do której w 1691 roku doszło w osadzie Glencoe.

W Szkocji przyroda splata się z historią, o czym świadczą chociażby malowniczo usytuowane zamki takie jak Eilean Donan na wyspie Skye, zamek w Inverness nad rzeką Ness, ukochany przez rodzinę królewską zamek Balmoral czy stanowiący symbol Szkocji zamek w Edynburgu. A to zaledwie skromny wybór. Szacuje się, że na terenie Szkocji do czasów współczesnych przetrwało (w różnym stanie) około 2000 warowni i pałaców! Temat przyrody i zabytkowej architektury Szkocji zasługuje na osobny wyczerpujący artykuł!

Zanim wyruszysz w podróż do kraju wrzosowisk, wzgórz, dolin, zamczysk i legendarnych destylarni, może zacząć zgłębiać aromaty i smaki Szkocji w swoim domu. Bursztynowe trunki ze wszystkich części Szkocji, zarówno single malty (także tak dojrzałe propozycje jak whisky 18 letnia i whisky 25 letnia , jak i popularne blendy (a nawet takie ciekawostki jak whisky new make) zarezerwujesz w Winnicy Lidla!