Wino to jeden z najstarszych alkoholi na świecie, który znany jest już od czasów starożytnych. Od zarania dziejów stanowi ważny element kulturowy i produkowane było dosłownie wszędzie — od antycznego Rzymu aż po kraje azjatyckie. W czasach obecnych odgrywa równie dużą rolę – jest wdzięcznym towarzyszem wszystkich imprez, spotkań, kolacji degustacyjnych, a także liturgii. Nie trzeba być sommelierem, aby wybrać wino zgodne z naszym gustem, jednakże przy wyborze przydać się może kilka cennych wskazówek, którymi z chęcią podzielimy się w niniejszym artykule. Jak rozpoznać gatunek wina, by czerpać przyjemność z jego degustacji?
Smak wina
Na smak wina wpływ ma kilka czynników – odmiana winorośli, jakość winogron, czas zbioru, a także klimat, w jakim wyrastają winorośle oraz gleba, z której rośliny czerpią składniki mineralne. Konkretne odmiany (szczepy) winorośli dają owoce zróżnicowane pod względem wyglądu, smaku oraz zawartości cukru. Zupełnie inne od siebie wina powstaną z winogron czerwonych np. Primitivo w porównaniu do tych powstałych z białych owoców odmiany Riesling. Wina kupażowane (mieszane z kilku odmian winogron) będą posiadały cechy wielu odmian winorośli. Grona różnią się od siebie wielkością, grubością skórki, kolorem, a także skoncentrowaniem cukrów, a wszystkie te cechy mają znaczący wpływ na powstałe z nich wina.
Smak wina bierze się nie tylko z pierwotnych cech danych winogron, ale również z ich jakości. Na ich jakość wpływ ma pogoda, czas zbioru, metoda uprawy i dbałość ze strony winiarza. Starannie zebrane i pielęgnowane winorośle dają grona, których smak jest intensywny i harmonijny. Klimat (fachowo określany słowem terroir), w którym dojrzewają grona, ma kluczowy wpływ na finalny produkt, jakim jest wino. Już w średniowieczu zauważono, że winorośle z tego samego szczepu dają wina o odmiennych właściwościach, jeżeli dojrzewają w innych warunkach klimatycznych. Nie chodzi tylko o kraj ich pochodzenia, ale również o konkretne umiejscowienie upraw (np. na górskich, kamienistych zboczach albo w dolinach), amplitudę temperatury, opady deszczu czy glebę (np. wulkaniczna) – te czynniki wpływają znacząco na smak, aromat oraz jakość produkowanego wina.
Ale czym właściwie jest smak wina? Zasadniczy podział ze względu na smak określa koncentrację cukru w winie (poziom wytrawności). Mamy zatem wino słodkie, wino półsłodkie, wino półwytrawne oraz wino wytrawne. Wino słodkie ma w sobie najwięcej cukru, a wytrawne najmniej. Poziom wytrawności wina zależy głównie od poziomu cukrów, ale też kwasów zawartych w owocach. Ważna jest również metoda zbioru, oraz przede wszystkim czasu zbioru (zbiory normalne, późne, bardzo późne, gdy owoce są już wysuszone).
Gatunki wina
Skoro wiemy już, skąd bierze się smak wina, warto zastanowić się nad ich gatunkami. Podstawowy podział określa wina ze względu na ich barwę. Mamy zatem wino białe powstałe z białych gron, wino czerwone z czerwonych odmian owoców, wino różowe powstające z moszczu krótko macerowanych ciemnych winogron, oraz wino musujące we wszystkich wersjach barwnych, które powstaje z win bazowych poddanych procesowi wtórnej fermentacji albo sztucznego nasycenia dwutlenkiem węgla. Wytrawne wino musujące to doskonały dodatek do wszelkiego rodzaju deserów, pite jest też podczas toastów.
Jeżeli chcemy wybrać wino z konkretnymi właściwościami, warto poznać poszczególne gatunki win czerwonych czy białych. Najbardziej popularne gatunki wina białego to Riesling, Chardonnay, Sauvignon Blanc i Muscat. Każde z tych szczepów charakteryzuje się odmiennym bukietem aromatycznym i charakterem. Wytrawne białe wino jak Riesling wyróżnia się swoją mineralnością, a Sauvignon Blanc aromatami zielnymi.
Z kolei najbardziej znane szczepy gron czerwonych to Cabernet Sauvignon, Merlot, Syrah, Pinot Noir i Tempranillo. Tak jak w przypadku odmian białych, wina czerwone cechują się odmienną kwasowością, inną koncentracją tanin czy nut smakowych. Czerwone wino półwytrawne będzie smakowało inaczej aniżeli białe wino półwytrawne.
Jeżeli znamy już najważniejsze z gatunków wina, warto zaznajomić się z podziałem według krajów pochodzenia. Najbardziej oczywiste są gatunki win francuskich, ponieważ ten kraj kojarzy się wszystkim z kolebką winiarskiego świata. Francja jest krajem pochodzenia win ze szczepów Merlot, Grenache, Pinot Noir, Cabernet Sauvignon, Ugni Blanc i Sauvignon Blanc oraz win musujących z Szampanii, czyli szampana.
Dalej, na południu, mieszczą się dwa istotne dla świata winiarskiego kraje, czyli Hiszpania oraz Portugalia. Gatunek wina hiszpańskiego, który znany jest dosłownie każdemu, to pochodzące z regionu La Rioja - Tempranillo, umiarkowanie ciężkie wino czerwone z wyczuwalnymi aromatami dojrzałych wiśni i jagód i tytoniowym finiszem. Z kolei za najbardziej popularny gatunek portugalskiego wina uważa się wzmacniane wino Porto oraz zielone wino Verde, stanowiące osobliwy przypadek. Nazwa Verde odnosi się do świeżości i młodości wina, a nie do jego koloru. Produkuje je się zarówno z białych, jak i czerwonych owoców, a jego smak determinuje kupaż różnych szczepów.
Z półwyspu Iberyjskiego niedaleko do innego słonecznego kraju, jakim są Włochy. Tamtejsze wina słyną z różnorodności i dobrej jakości. Najczęściej uprawiany gatunek wina włoskiego, uważany za znak rozpoznawczy Toskanii, to Chianti. Wenecja może poszczycić się winami Amarone i Bardolino, a także najbardziej rozpowszechnioną odmianą wina musującego, czyli Prosecco.
Idąc w głąb Europy, aż do Węgier, Chorwacji czy Niemiec, znajdziemy tamtejszych znakomitych reprezentantów. Gatunek wina węgierskiego, który cieszy się złą sławą, spowodowaną masową produkcją win kiepskiej jakości, to Tokaj. To wyjątkowe, deserowe wino stanowi wizytówkę regionu o tej samej nazwie. Gatunek wina Tokaj ma długowieczną historię, pełną wzlotów i upadków, ale wciąż stanowi jeden z największych towarów eksportowych Węgier. Chorwackie gatunki wina, które warto spróbować to kontynentalna Graševina, Rizling oraz Traminac. Do terenów Chorwacji przynależy znaczna część półwyspu Istria, który znany jest z produkcji deserowego wina aromatyzowanego, czyli Wermutu. Gatunek wina wermut dzieli się ze względu na smak. Wyróżniamy wermuty gorzkie (amaro), wytrawne (secco) oraz słodkie (dolce), które z kolei pija się zarówno w roli aperitifu, jak i digestifu. Znaczna część wermutu produkowana jest również na włoskiej części półwyspu, a sam gatunek to właśnie tam zdobył największą popularność. Z ciepłych i słonecznych rejonów warto pokierować się na zimniejszą Północ, aż do Niemiec. Niemieckie gatunki wina to przede wszystkim białe wina ze szczepu Riesling, Bacchus oraz czerwone wino wytrawne Pinot Meunier.
Smakowanie wina
Smakowanie wina to sama przyjemność, trzeba jednak umieć dobrać wino zgodne z naszym gustem i smakiem. Opis smaku wina zazwyczaj znajdziemy na etykiecie butelki wraz z nutami aromatycznymi. Jeżeli jeszcze nie próbowaliśmy wina, warto przybliżyć, jak smakują jego konkretni przedstawiciele.
Jaki jest smak wina czerwonego? Jak się go określa? Wino czerwone charakteryzuje się cierpkością płynącą z tanin (które doprowadzają do uczucia ściągnięcia na podniebieniu), a także wyczuwalnymi nutami czerwonych, ciemnych owoców. Jak smakuje białe wino? Jest zdecydowanie lżejsze i bardziej orzeźwiające od wina czerwonego. W jego bukiecie możemy wyróżnić nuty cytrusów, białych owoców czy ziół. Rzecz jasna inaczej będzie smakować wino wytrawne od tego, które jest półsłodkie. Jak smakuje wino wytrawne i półwytrawne? Wina wytrawne charakteryzują się wysoką kwasowością, dlatego ich smak będzie bardziej dominujący i nieco cierpki, wina półwytrawne są nieco słodsze i najczęściej posiadają w sobie wiele nut owocowych.
Jeżeli mamy ochotę napić się wina, ale nie możemy pić alkoholu, to nic nie szkodzi. Producenci wina stworzyli wersje bezalkoholowe! Jak smakuje wino bezalkoholowe? Jego smak nieco przypomina cydr w połączeniu z oranżadą o smaku winogrona. Wyjątkowo udane wersje bez procentów to musujące wina bezalkoholowe np. Mionetto 0% czy Henkel Alcohol Frei.
Wino to alkohol, który dość szybko się psuje, ale rzadko zastanawiamy się nad tym, jak smakuje przeterminowane wino. Wino psuje się szybko tylko po otwarciu, natomiast zakorkowane wina mogą być przechowywane dłużej. Nie jest jednak prawdą, że im starsze, tym lepsze. Większość obecnie produkowanych win smakuje najlepiej w młodym wieku. Tylko niewielki odsetek win starzeje się szlachetnie i po wielu latach od zabutelkowania zachwyca złożonością i jeszcze lepszym smakiem. Jak smakuje stare wino? Charakteryzuje się aromatami suszonych owoców, dżemu i orzechów, a jego smak jest okrągły i mniej agresywny. A co z winem wzmacnianym – jak smakuje wino Porto albo Sherry? W zależności od stężenia cukrów mogą być słodkie lub wytrawne i bardzo kwaskowe. Każde z tych win charakteryzuje się mocno wyczuwalnym smakiem alkoholu.
Wino to szlachetny i popularny rodzaj alkoholu, który produkuje się nie tylko z winogron. Ciekawym smakiem charakteryzują się wina owocowe, a także wina ryżowe. Jak smakuje wino ryżowe? Można śmiało powiedzieć – ryżem! Ale te wina mają w sobie coś więcej aniżeli ryżowy posmak, często dodaje się do nich zioła w celu poprawy jakości. Jeżeli już jesteśmy przy temacie niestandardowych win, zapewne wielu z nas zastanawia się, jak smakuje wino mszalne. Wina przeznaczone do liturgii są zazwyczaj czerwonymi słodkimi winami albo czerwonymi winami półsłodkimi, ale w zachodnim obrządku pija się również słodkie wina białe. Wszystkie z nich pochodzić muszą z upraw o zaostrzonym rygorze.
Odpowiednio wybrany gatunek, profil aromatyczny i smakowy to wszystko, czego potrzebujemy, by czerpać radość z picia wina. Ten niezwykle uniwersalny i powszechny rodzaj alkoholu potrafi zaskoczyć słodyczą i zachwycić złożonością aromatyczną. Dla początkujących degustatorów wina proponujemy rozpoczęcie swojej przygody od białych win półsłodkich bądź półwytrawnych. Dla fanów bąbelków polecamy słodkie wina musujące. Na szczególną uwagę zasługują również słodkie wina różowe, których walory aromatyczne i estetyczne cenią sobie najczęściej kobiety. Z czasem nabierzemy wprawy, a nasze kubki smakowe same podpowiedzą nam jaki gatunek i smak wina lubimy.
Czytaj także:
Wino francuskie – 5 faktów, o których nie miałeś pojęcia
Czym się różni wino wytrawne od półwytrawnego?
Prosecco – jak pić i co dodawać do tego trunku?
Lubisz wino wytrawne? Oto 7 faktów, o których powinieneś wiedzieć!
