Zawartość alkoholu to jeden z kluczowych czynników determinujących charakter wina. Gdy etanol dobrze współgra z cierpkością i kwasowością specjału, możemy mówić o zbalansowanym profilu smakowym trunku. Gdy jest go za dużo – jest w stanie przyćmić akcenty aromatyczne i smakowe, gdy zaś jest go za mało, np. w winie czerwonym – napitek traci przyjemne rozgrzewające właściwości. Przyglądając się bacznie butelkom na sklepowych półkach, obok „standardowych” win, liczących najczęściej do 15% alkoholu, znajdziemy również wina wzmacniane. Co takiego je wyróżnia i dlaczego warto je poznać? Przekonajmy się!
Wino wzmacniane. Co to takiego?
Co to znaczy „wino wzmacniane”? Przyjmuje się, że w winie „zwykłym”, zwartość alkoholu mieści się w przedziale od 9 do 15%. Jak sugeruje nam sama nazwa – etanol znacznie silniej daje o sobie znać w winach wzmacnianych. Te bowiem mogą liczyć sobie nawet 20–22% alkoholu. Jak to możliwe? Za moc trunku odpowiada rzecz jasna metoda jego produkcji, która, przyznajmy, w przypadku wina wzmacnianego jest dość oryginalna. Na różnych etapach produkcji do wina dodaje się bowiem odpowiednią ilość mocniejszego alkoholu (najczęściej destylatu gronowego) – zarówno podczas procesu fermentacji, jak i po jej zakończeniu. W pierwszym przypadku alkohol zatrzymuje proces naturalnej fermentacji, pozwalając winu zachować wysoką zawartość cukru resztkowego. W drugim natomiast – nadaje winu właściwy charakter, doskonale równoważąc jego słodycz i kwasowość. Barwa specjału zależy od odmian winogron wykorzystanych do produkcji wina. Warto nadmienić, że zmienia się wraz z wiekiem – głęboka czerwień traci na intensywności i zbliża się w stronę różnych odcieni koloru pomarańczowego.
Właściwości aromatyczne win wzmacnianych są wypadkową cech wykorzystanych do produkcji wina szczepów oraz alkoholu dodawanego do trunku. Warto dodać, że wzmacnianie wina pozwala na proces dojrzewania oksydacyjnego (w obecności tlenu), co powoduje powstawanie niewystępujących w innych winach aromatów wynikających z utlenienia trunku. Wina wzmacniane to właśnie te, które – dzięki wysokiej zawartości cukru i alkoholu – doskonale nadają się do długiego leżakowania i to właśnie po wielu latach spędzonych w piwniczne nabierają pożądanej złożoności bukietu. Rozkosznie słodki charakter (należą do najsłodszych ze wszystkich win) czyni je wymarzonym dodatkiem do różnej maści deserów lub serów. Za sprawą dość wysokiej kaloryczności mogą również deser zastąpić! Wiemy zatem, co to wino wzmacniane. Czym natomiast jest wino likierowe?
Wino likierowe, czyli jakie?
Wino likierowe to po prostu wino wzmacniane. Termin ten stosowany bywa w odniesieniu do wszystkich win „fortyfikowanych” z wykorzystaniem destylatu gronowego. Do najpopularniejszych z nich należą m.in. Porto, Malaga, Sherry, Madera, Marsala, Prošek czy Samos. Skojarzenia związane z likierem nie powinny nas w żadnym razie dziwić – mowa wszak o trunkach mocniejszych niż standardowe wino, o rozkosznie słodkim smaku. Zarówno likier, jak i wino likierowe sprawdzają się w roli wymarzonych towarzyszy dla przeróżnych słodkości. Bardzo wyrazisty charakter sprawia, że nawet najsłodszy przysmak nie będzie w stanie przyćmić ich cennych właściwości aromatyczno-smakowych. Wino likierowe możemy podawać zgodnie z naszymi upodobaniami, w temperaturze pokojowej (np. po dwugodzinnej dekantacji) lub schłodzone do temperatury 4–6 st. C. W czym serwować tego rodzaju specjał? Idealne okażą się niskie kieliszki o zwężonej czaszy. Ze względu na wysoką zawartość alkoholu i cukru wina wzmacniane degustujemy zazwyczaj w mniejszych ilościach niż np. klasyczne wina czerwone.
Wzmacniane wino portugalskie
Szczególnie ważne miejsce wśród wzmacnianych win zajmują te produkowane w zachodniej części Półwyspu Iberyjskiego, u wybrzeży Atlantyku, a więc w Portugalii oraz na portugalskiej Maderze. Portugalia jest aktualnie siódmym największym producentem wina na świecie, a do tego producentem bardzo wysoko cenionym przez koneserów – jak widać i w tym przypadku siódemka jest liczbą szczęśliwą. Wyborne portugalskie wina pochodzą z regionów takich jak Vinho Verde, Douro, Dão, Bairrada czy Setubal. Nie zaskoczymy chyba żadnego znawcy, pisząc, że w rankingach popularności królują trunki pochodzące z apelacji Vinho Verde DOC – wino portugalskie czerwone i białe.
Nas jednak w dzisiejszym tekście interesują wina wzmacniane. Likierowe wina portugalskie znane smakoszom na całym świecie to oczywiście Porto i Madera. Co powinniśmy, a nawet musimy, o nich wiedzieć?
Wino wzmacniane Porto
Wino wzmacniane Porto, znane też jako „portwajn”, czy port wine, to kultowy specjał wywodzący się z położonego w północnej części kraju regionu Douro. Butelkowane jest w regionie administracyjnym Grande Porto (stąd pochodzi jego nazwa), a dokładniej w mieście Vila Nova de Gaia. Jak powstaje wino portugalskie Porto? Na skutek dodania do wina (zawierającego około 7% alkoholu) spirytusu winnego o mocy 77%. Proporcje wina do mocnego alkoholu wynoszą 4:1. Porto wino likierowe osiąga moc około 20% alkoholu. Trunek ten jest zazwyczaj winem półsłodkim lub słodkim – alkohol dodany do wina zatrzymuje jego fermentację, pozwalając zachować trunkowi naturalny cukier gronowy.
Istnieje kilka rodzajów wina portugalskiego Porto – poszczególne propozycje wyróżniają się m.in. czasem leżakowania czy wykorzystanymi do jego produkcji szczepami winnymi. Wina Porto Ruby to trunki o czerwonej (rubinowej) barwie i bukiecie przypominającym świeże owoce. Ruby dojrzewają w beczkach przynajmniej przez dwa lata. Innym zgoła typem Porto jest Tawny – to wino leżakujące od 3 do 5 lat o nieco bardziej wytrawnym charakterze. Specjałem należącym do tej kategorii jest m.in. Wino Porto Tawny, 19%Alk goszczące w Lidlu, doskonale zrównoważone, smakujące idealnie w temperaturze pokojowej, zwłaszcza podawane do deserów. Wyższy poziom jakości prezentują Porto Tawny z wyróżnikiem wiekowym określającym średni czas dojrzewania w beczkach. Może być to odpowiednio 10, 20, 30 a nawet 40 lat. Wina te cechują się wyjątkowymi właściwościami smakowymi, a ich bukiety nierzadko przypominają kompozycje bakalii i suszonych owoców.
Wino likierowe Porto Late Bottled Vintage (LBV) pochodzi z jednego rocznika zbioru winogron i zazwyczaj dojrzewa 5 lat. To rzutuje na wyjątkowo bogate właściwości aromatyczne specjału. Porto LBV, Armilar doskonale nadaje się do dalszego długiego leżakowania.
Barwa wina likierowego Porto uzależniona jest rzecz jasna od wykorzystanych szczepów winnych i czasu leżakowania. Wśród portugalskich propozycji znajdziemy zatem zarówno specjały o głębokiej, rubinowej barwie (Ruby), jak i alkohole w kolorze pomarańczowym (stare Tawny), czy też wina o wiele jaśniejsze, złociste (jak np. idealne również do drinków Porto Cruz White, Gran Cruz Porto). Wina Porto, w zależności od nasycenia cukrem, spożywane bywają zarówno przed posiłkiem jako pobudzający apetyt aperitif, jak i jako zamykające posiłek digestif. W pierwszym przypadku sprawdzają się najlepiej delikatnie schłodzone, w drugim zaś – podawane w temperaturze pokojowej. Gdybyśmy mieli wymienić najważniejsze akcenty budujące bukiet wina portugalskiego Porto, z pewnością musielibyśmy wymienić wanilię, dębinę oraz mieszankę przypraw korzennych.
Wino Madera
Drugim winem wzmacnianym z Portugalii (a raczej z portugalskiej Madery), które wzbudza same pozytywne skojarzenia w głowach amatorów tego rodzaju trunków, jest, jak nietrudno się domyślić, wino Madera. 300-letnia tradycja wytwarzania trunku w połączeniu z doskonałymi warunkami geologicznymi zapewnionymi przez wulkaniczne gleby wyspy zapewnia koneserom niezmiennie wysoką jakość wrażeń degustacyjnych. Wino wzmacniane Madera otrzymywane jest z odmian Malvasia, Boal, Sercial, Tinta Negra i Verdelho. To od właściwości wykorzystanych szczepów w dużej mierze zależy to, czy ostatecznie do czynienia będziemy mieć z winem wytrawnym, półwytrawnym, półsłodkim czy słodkim, a także to, jakimi barwami trunek będzie mienić się po przelaniu do kieliszka. Metoda produkcji interesującego nas wina wzmacnianego, tzw. maderyzacja, zakłada przebieg procesu dojrzewania w bardzo wysokiej, sięgającej 40–50 st. C, temperaturze. To właśnie dojrzewanie oraz dodatek spirytusu winnego wpływają na długowieczność trunku – warto pamiętać, że w odległych czasach transport trunku z Madery do odległych portów handlowych mógł trwać miesiącami. Uczynienie wina Madera trunkiem odpowiednim do długiego składowania okazywało się zatem niezwykle istotne.
Wina wzmacniane Madera dzielimy ze względu na czas dojrzewania – wśród propozycji renomowanych dystrybutorów znajdziemy trunki 5-, 10-, 15-, a nawet 20- czy 40-letnie (!). Podobnie jak Porto – także i ten specjał bywa pijany zarówno przed posiłkiem (raczej w wersji wytrawnej lub półwytrawnej), jak i jako dodatek do deserów (w tym przypadku odpowiednia będzie Madera słodsza). Jeśli zastanawia nas, jak prezentuje się butelka tego portugalskiego specjału, wina Madera w Lidlu warto wypatrywać!
Inne wzmacniane wina europejskie
Wina wzmacniane z Portugalii, choć być może najlepiej rozpoznawalne, to tylko niektóre z win likierowych ze Starego Kontynentu, które są w stanie oczarować nawet najbardziej wymagających koneserów. Dlatego też w dalszej kolejność wzrok skierujemy na Hiszpanię, włoską Sycylię, Chorwację oraz Grecję!
Wino wzmacniane Sherry
Podobnie jak wino Madera, Sherry może poszczycić się wielowiekową tradycją. Wino wzmacniane Sherry wywodzi się z regionu Jerez de la Frontera w hiszpańskiej Andaluzji. Znano je już podczas panowania arabskiego, chociaż w Europie trunkiem popularnym Sherry stało się dopiero w XIII wieku. W XVI wieku, za sprawą admirała Drake’a, to wino hiszpańskie rozkochało w sobie również Anglików. Stąd też popularność jej angielskiej nazwy „Sherry”, a nie nazw „Jerez” lub „Xeres”, czyli tych preferowanych wcześniej przez Hiszpanów.
Jak powstaje wino wzmacniane Sherry? Metodą fermentacji wina z odmian Palomino, Pedro Ximenez oraz Moscatel, do którego – zawierającego około 11–12% alkoholu – dodawany jest destylat winny. Wina o najcenniejszych właściwościach aromatyczno-smakowych wzmacnia się do 15% – w ten sposób uzyskiwane jest Sherry Amontillado lub Fino. Wino wzmocnione do 17,5% to natomiast zdecydowanie cięższe Sherry Oloroso. Wino wzmacniane Sherry dojrzewa w beczkach z dębu amerykańskiego przez przynajmniej 3 lata. Sherry najczęściej podaje się w kieliszkach typu copita, czyli tych przywodzących na myśl kwiat tulipana.
Winem Sherry, które Lidl poleca w szczególności, jest Premium Sherry Fino 15%, trunek wytrawny, pachnący suszonymi owocami i orzechami, o przyjemnej kwasowości. Napitek ten stanowi wręcz wymarzony wybór, gdy poszukujemy czegoś do wędzonych ryb lub długo dojrzewających serów.
Wino wzmacniane Malaga
Kolejnym wybornym winem wzmacnianym, które ma nam do zaoferowania gorąca Hiszpania, jest Malaga. Wino wzmacniane Malaga pochodzi oczywiście z okolic hiszpańskiej Malagi, gdzie jest produkowane ze szczepów Muscat de Alexandria oraz Pedro Ximénez. Choć obecnie to hiszpańskie wino likierowe wybierane bywa zwłaszcza przez turystów, jeszcze w XIX wieku stanowiło specjał uwielbiany na dworach w całej Europie.
Wyróżniamy kilka rodzajów wina Malaga z Hiszpanii. Malaga Pedro Ximénez to wino jednoszczepowe powstające na bazie tej naturalnie słodkiej odmiany. Lágrima oraz Old Solera to natomiast trunki wyróżniające się wyjątkowo rozbudowanym bukietem. Jeśli poszukujemy specjału w wersji wytrawnej, powinna zainteresować nas Malaga Seco. Za uwodzicielsko słodki charakter Malagi Oscuro odpowiada zaś syrop arrope.
Prošek – chorwackie wino wzmacniane
Miłośnicy wina i Bałkanów – jeśli tylko mają taką możliwość – powinni dać szansę winu wzmacnianemu Prošek. To chorwackie wino o na wskroś deserowym charakterze stanowiące niezwykle udany kupaż szczepów takich jak Bogdanuša, Marastina, Starska Malvazija, Lasina, Babić, Plavac Mali i Vugava. Przed maceracją owoce są suszone, a następnie prasowane. Metoda ta nosi nazwę passito, a jej rodowód sięga podobno czasów starożytnej Grecji. Sok z winogron wykorzystywany do produkcji chorwackiego wina Prosek fermentuje aż do uzyskania około 15% alkoholu. Mimo że mogłoby się zdawać, że w ten sposób całkowitemu przekształceniu ulega cukier resztkowy, chorwacki specjał zachowuje swój doceniany przez smakoszy słodki charakter. W niektórych przypadkach konieczne może jednak okazać się skrócenie fermentacji lub dodanie odpowiedniej ilości syropu cukrowego. Mimo że wino Prosek nazywamy potocznie wzmacnianym, należy zauważyć, że osiąga ono swoją moc w sposób naturalny, a więc bez dodatku mocnego alkoholu – tym różni się od innych opisywanych przez nas dzisiaj specjałów.
Chorwackie wino Prošek cechuje się nie tylko bogatym bukietem i uwodzicielską słodyczą, lecz również elegancką, bursztynową barwą. Warto wtrącić w formie ciekawostki, że przeciwni rejestracji chorwackiego wina Prosek w Unii Europejskiej byli… Włosi, dla których nazwa trunku zbytnio przypominała ich ukochane Prosecco!
Wino likierowe Marsala
Jak już zapowiadaliśmy, także wśród win włoskich znajdziemy wyjątkowo mocne, aromatyczne specjały idealne dla miłośników intensywnych doznań. Mieszkańcy Sycylii mogą pochwalić się światu winem wzmacnianym Marsala. Specjał ten – godna alternatywa dla Porto czy Sherry – powstaje głównie z odmian Grillo, Catarratto Bianco, Damaschino i Inzolia. Wino sycylijskie Marsala występuje przeważnie w wersji słodkiej, możemy mieć jednak szczęście i okazję do poznania jego wariantu półwytrawnego czy wytrawnego. Ponadto, wino włoskie Marsala to w znaczącej większości przypadków specjał o jasnej barwie. Wino likierowe Marsala zawiera przynajmniej 17% alkoholu. Stężenie to możliwe jest do uzyskania dzięki dodatkowi spirytusu winnego.
Wino wzmacniane Marsala występuje w kilku wersjach kolorystycznych – złotej, bursztynowej oraz, zdecydowanie rzadziej, rubinowej. Co więcej, wina sycylijskie Marsala dzieli się ze względu na czas leżakowania. Jako fine określane są trunki starzone nie dłużej niż rok, jako superiore – przynajmniej dwa lata. Najbardziej prestiżowe specjały to jednak te, które mogą poszczycić się o wiele dłuższym czasem dojrzewania – soleras (5 lat) oraz vergine stravecchio (nie mniej niż 10 lat). Najstarsze wina wzmacniane Marsala liczą sobie nawet siedem dekad!
Końcówka XX wieku przyniosła prawdziwy renesans wina włoskiego Marsala. Po okresie przejściowych niepowodzeń (spowodowanych m.in. obniżeniem jakości trunku oferowanego przez sycylijskich producentów) wino wzmacniane Marsala znowu zachwyca jak za dawnych lat!
Wino likierowe Samos
Ostatni z opisywanych przez nas dzisiaj specjałów to greckie wino likierowe Samos. Specjał ten otrzymywany jest z odmiany Muscat Blanc à Petit Grain w podobny sposób jak nieco bardziej rozpoznawalne wina likierowe z innych zakątków Europy. Greckie wino likierowe Samos, o mocy około 15%, zachwyca zaraz po przelaniu do kieliszka – na początek swoją dostojną złotą barwą. W dalszej części degustacji smakosz może nacieszyć się owocowo-kwiatowym bukietem wzbogacanym przez urzekające akcenty miodowe. Słodki charakter wina wzmacnianego Samos, w którym do głosu dochodzą kandyzowane morele, czyni jest wspaniałym kompanem dla deserów… i serów. Niektórzy smakosze serwują je również do specjałów kulinarnych takich jak drobiowa wątróbka. Wino likierowe Samos polecamy degustować schłodzone do temperatury 10 st. C.
Jeśli zatem jako miłośnik wysokiej jakości trunków z winogron poszukujesz nowych inspiracji i nie obawiasz się specjałów o nieco wyższej zawartości alkoholu – wypróbuj klasyczne wina wzmacniane z Portugalii, Hiszpanii, Sycylii, Chorwacji czy Grecji! Nieśmiało przypominamy, że znakomite pod licznymi względami wina likierowe zarezerwujesz za pośrednictwem naszej platformy internetowej. Niektóre z nich na własne oczy można zobaczyć też na półkach sklepów stacjonarnych Lidla!
Czytaj także:
8 win hiszpańskich, których musisz spróbować!
Wina hiszpańskie — co musisz o nich wiedzieć?
Wina z Włoch – 4 regiony, na które warto zwrócić uwagę!
4 ciężkie wina włoskie idealne na jesień!
Wino z Portugalii– 4 fakty o nim
Wino czerwone wytrawne – jakie wybrać?
Dobre wino czerwone półwytrawne: 5 konkretnych propozycji
Wino białe wytrawne na prezent – podpowiadamy, jakie wybrać!
Lubisz wino wytrawne? Oto 7 faktów, o których powinieneś wiedzieć!
Jakie wino czerwone wytrawne? 4 propozycje!
Dobre wino z WinnicaLidla.pl — 6 propozycji
