Bimber – sprawdź, co powinieneś o nim wiedzieć!
Czy jakikolwiek inny alkohol tak jednoznacznie kojarzy nam się z tradycją i swojskością jak bimber? Oczywiście możemy powiedzieć, że obecnie na stołach króluje wódka, a Rzeczpospolita szlachecka była krainą miodem płynącą. Jeśli jednak chodzi o koloryt lokalny i kulinarną historię ludową, palmę pierwszeństwa dzierży bimber. I chociaż jego produkcja jest aktualnie zakazana przez prawo, warto dowiedzieć się, czym właściwie jest alkohol tak intensywnie związany z polską kulturą. Zachęcamy do czytania!
Bimber – tajemniczy napój o bogatej historii i kulturowych odniesieniach
Bimber to mocny alkohol. To nie podlega dyskusji. Zdaje się jednak, że różnorodność wersji smakowych tego napitku wprowadza pewne zamieszanie i utrudnia ukucie definicji. W swojej długiej i barwnej historii bimber wytwarzany bywał przez przedstawicieli różnych warstw społecznych, z wielu różnych składników i z zastosowaniem różnych metod produkcji. Historia polskiego bimbru sięga przynajmniej XIX wieku, kiedy to w odpowiedzi na nałożenie przez zaborców akcyzy na wódkę rozkwitł proceder chałupniczej produkcji wysokoprocentowych specjałów. Bimber doczekał niepodległej Polski, w której bardzo szybko stał się problemem następujących po sobie rządów. Zarówno w II Rzeczpospolitej, jak i później, w PRL-u, produkcja i dystrybucja bimbru zagrożone były konsekwencjami prawnymi, w tym karą więzienia. Produkcja bimbru nielegalna była również po 1989 i taki stan prawny utrzymuje się do dzisiaj.
Gwoli sprawiedliwości należy zaznaczyć, że bimber to jednak dużo więcej niż wysokoprocentowy trunek, który pozwalał jego producentom uniknąć płacenia akcyzy. To alkohol wpisany w tradycję i kulturę. Podczas okupacji czy stanu wojennego stanowił symbol buntu przeciwko władzy, polskiej niepokorności czy zaradności, która ujawnia się nawet w najtrudniejszych czasach. Bimber często okazywał się nieoficjalną, aczkolwiek powszechnie akceptowalną, walutą.
Co to jest bimber?
Skoro ustaliliśmy już, jak ważne miejsce zajmuje interesujący nas alkohol w polskiej tradycji, nadeszła pora, by zmierzyć się z pytaniem, co to jest bimber. Otóż w ten sposób określamy po prostu wysokoprocentowy trunek alkoholowy produkowany amatorskimi metodami w warunkach domowych. Inna popularna nazwa dla bimbru to samogon. Jeśli zatem chodzi o bimber – ile procent ma tego rodzaju specjał? W tej kwestii możemy spotkać się z bardzo zróżnicowanymi odpowiedziami. Bimber może bowiem liczyć sobie od 30 do nawet 90% czystego alkoholu. Walory smakowe i zapachowe bimbru mogą być różne w zależności od wykorzystanych do produkcji składników. Pewne trudności związane z poszukiwaniem odpowiedzi na pytanie, czym jest bimber, sprawia fakt, że alkohol ten może powstawać z wielu zróżnicowanych surowców. Zaliczamy do nich zboża, ziemniaki czy buraki cukrowe. Do produkcji mogą zatem zostać wykorzystane wszelkie produkty botanicznie bogate w skrobię i cukry.
Czym różni się bimber od innych alkoholi?
Zastanawiając się nad najważniejszymi różnicami pomiędzy bimbrem a innymi kategoriami alkoholi, należy podkreślić fakt, że pod hasłem bimber kryje się wiele zróżnicowanych trunków. Co zatem możemy powiedzieć w kwestii bimber a spirytus lub bimber a wódka? Otóż można przyjąć, że bimber produkowany w domu jest spirytusem, jednak z powodu licznych ograniczeń technologicznych i braku możliwości kontroli jego składu, spirytusem w znacznym stopniu zanieczyszczonym niepożądanymi związkami. Na bazie spirytusu, odpowiednio rozcieńczając go, czy też wzbogacając go owocami lub ziołami, można wytworzyć wódkę oraz nalewkę. I tak właśnie rysują się zależności w kwestiach bimber a wódka oraz bimber a spirytus. A co takiego należy wiedzieć w kwestii bimber a whisky? Otóż powinniśmy pamiętać o istotnych różnicach związanych z produkcją alkoholu oraz kluczowej roli dojrzewania destylatu w dębowych beczkach. To właśnie w ten sposób whisky produkowana w renomowanych zakładach zyskuje swoje cenne właściwości smakowe i aromatyczne. Dlatego też nie nigdy nie powinno się nazywać bimbru, nawet o bursztynowej barwie, prawdziwą whisky.
Jak powstaje bimber?
Z czego robi się bimber? Jak już wspominaliśmy, produkowany amatorsko alkohol może powstawać na bazie wielu surowców. Do jego produkcji wykorzystuje się więc np. zacier zbożowy lub ziemniaczany, nastaw cukrowy, buraki cukrowe lub owoce. W pierwszej kolejności przeprowadzana jest fermentacja wybranych składników z wykorzystaniem drożdży. Po jej zakończeniu, czego efektem jest wytworzenie alkoholu etylowego, odpowiednim krokiem jest destylacja, której produktem jest destylat o mocy sięgającej nawet 90%. Destylacja bimbru pozwala oddzielić alkohol etylowy od niepożądanych związków. Dodatkowo, po jej zakończeniu przeprowadzana jest filtracja bimbru (np. z wykorzystaniem węgla), która pozwala nadać trunkowi jeszcze wyższy poziom klarowności. Po zakończeniu tego etapu niezbędne okazuje się dojrzewanie trunku w sprzyjających warunkach. Dopiero po upływie kilku miesięcy bimber gotowy jest do spożycia. Należy zaznaczyć, że odpowiedź na pytanie, z czego jest bimber, może różnić się m.in. od tradycji danego regionu i indywidualnych preferencji producentów.
Legalność i regulacje dotyczące bimbru – co warto wiedzieć przed rozpoczęciem destylacji
Czy bimber jest legalny? Otóż pragniemy wyraźnie zaznaczyć w tym miejscu, że produkcja bimbru w Polsce jest niedozwolona przez prawo. Zgodne z przepisami jest wyłącznie otrzymywanie napojów z zawartością alkoholu na skutek fermentacji – czyli np. win czy miodów. Tego typu produkty są bowiem zwolnione z akcyzy. Mowa oczywiście o produkcji na użytek własny, nie na sprzedaż. Inaczej kwestia ta wygląda w przypadku trunków wysokoprocentowych otrzymywanych metodą destylacji – czyli bimbru. W tym miejscu pragniemy zaznaczyć, że destylacja jest procesem niezbędnym do uzyskania wszystkich znanych nam mocnych trunków – nie tylko spirytusu czy wódki, ale też specjałów takich jak whisky, brandy (także oryginalny koniak), włoska grappa czy meksykańska tequila.
Dlaczego bimber jest zakazany? Ponieważ destylaty, czyli trunki wysokoprocentowe, objęte są w Polsce akcyzą. W przypadku bimbru nie obowiązuje zwolnienie dotyczące wyrobów winiarskich nieprzeznaczonych do wprowadzenia do obrotu. Omawiając szczegółowo zagadnienie, czy bimber jest legalny, pragniemy zaznaczyć, że wbrew popularnym opiniom nielegalna jest również produkcja bimbru na użytek własny – prawo najzwyczajniej nie wyszczególnia tej okoliczności. A zatem produkcja bimbru w każdym przypadku zagrożona jest karami finansowymi oraz karą do trzech lat pozbawienia wolności. Jeśli na skutek niewłaściwej kontroli jakości produktu otrzymany bimber zostanie uznany za substancję niebezpieczną dla zdrowia – kara może okazać się jeszcze dotkliwsza.
Ustaliliśmy już, dlaczego bimber jest zakazany. Jak jednak wygląda to w przypadku nalewek? Czy produkcja tego rodzaju trunków również jest niezgodna z przepisami? Otóż dopuszczalna jest produkcja domowych nalewek (na użytek własny), jeśli do tego celu wykorzystane zostaną legalnie zakupione alkohole, objęte akcyzą, takie jak spirytus czy wódka.
Bimber zatem, mimo że stanowi ważny element polskiej tradycji kulinarnej, powinniśmy obecnie traktować wyłącznie w charakterze ciekawostki historycznej. Jego produkcja i dystrybucja nie są dozwolone przez polskie prawo. Nie wspominając już o tym, że wytwarzany w warunkach domowych destylat może nie tylko rozczarować pod względem smaku, lecz również okazać się toksyczny i niebezpieczny dla zdrowia! Na szczęście najwyższej jakości trunki, produkowane przez mistrzów w swoich fachu czekają na odkrywców w Winnicy Lidla. Poszukiwaczom nowych wrażeń polecamy m.in. francuskie perełki takie jak Calvados i Armagnac, czy też Awamori z Japonii!
