Miód pitny półtorak a dwójniak - co to takiego?
Półtorak, miód pitny dwójniak, miód pitny trójniak – wiele osób niejednokrotnie słyszało te nazwy, jednak tak właściwie nie wie, czym różnią się poszczególne odmiany miodu pitnego. Pragniemy to zmienić. Poznaj historię jednego z najszlachetniejszych trunków z procentami, a także dowiedz się, co cechuje jego poszczególne typy. Przekonaj się, czym różni się półtorak od dwójniaka i trójniak od czwórniaka. Poznaj historię miodu, charakterystykę poszczególnych trunków, metody ich degustacji i tajniki produkcji.
Miód pitny półtorak a dwójniak - podstawowe różnice
Miód pitny półtorak to taki miód, do którego produkcji wykorzystano jedną część brzeczki miodowej i połowę części wody. Miód pitny dwójniak natomiast to specjał, w którym jedna część miodu spotyka się z taką samą objętościowo częścią wody. To zatem trunek nieco słabszy, choć nadal bardzo słodki. Oba typy należą do najpopularniejszych wśród koneserów gatunków miodu. Więcej o metodach produkcji miodu piszemy nieco dalej. Teraz dowiedzmy się czegoś o jego barwnej historii.
Miód pitny, który znamy m.in. jako półtorak czy miód pitny dwójniak, to najstarszy znany napój fermentowany na świecie. Jego resztki odkryte w glinianych naczyniach w neolitycznej chińskiej wiosce datowano na 9 tysięcy lat. W Europie miód pitny pojawił się jeszcze przed naszą erą – wzmianki o tym trunku można znaleźć m.in. u Arystotelesa.
Miód pitny, który w zależności od stosunku ilościowego miodu i wody mógł być np. półtorakiem czy trójniakiem, był wyjątkowo popularny w północnej i środkowo-wschodniej części Starego Kontynentu. Bezsprzecznie należał do ulubionych trunków szlachty i rycerstwa. Wynikało to z faktu, że na tym obszarze trudno było o winorośl, w związku z czym wino było często zastępowane innymi trunkami, w tym piwem oraz właśnie miodem pitnym takim jak półtorak czy dwójniak. Odkryto bowiem, że miód łatwo fermentuje, a żeby wyprodukować napój, wystarczyło wymieszać go z wodą, wlać do glinianego naczynia i odczekać kilka miesięcy.
Mimo że miodosytnictwo w Polsce bardzo się rozpowszechniło, a trunek cieszył się dużą renomą, był dość kosztowny. Zwłaszcza wtedy, gdy chodzi o miody królewskie, czyli półtorak czy miód pitny dwójniak, które powinny dojrzewać przez wiele lat. Pijano je więc rzadko, najczęściej przy okazji świąt, wesel czy innych ważnych uroczystości. W XV wieku zaczęły powstawać miodowe karczmy, w których serwowano tylko miód pitny, ale już w kolejnym stuleciu niemal każdy zamożny właściciel majątków ziemskich sycił własne miody. Jednak w XVIII wieku miody pitne półtoraki, dwójniaki i inne zaczęły być wypierane przez wina oraz szczególnie wódkę, która nie wymagała leżakowania.
Jak powstaje miód pitny?
Mimo upływu wieków miód pitny wciąż jest postrzegany jako szlachetny trunek, a półtoraki i dwójniaki nadal z szacunkiem określane są nawet mianem miodów królewskich. Czym jednak tak właściwie jest ten napój? Miód pitny powstaje w wyniku fermentacji miodu pszczelego rozcieńczonego wodą, czyli tzw. brzeczki miodowej, oraz dojrzewania trunku w odpowiednich warunkach. Na etapie produkcji niektórych wariantów miodu pitnego wykorzystywane bywają również dodatkowe składniki aromatyzujące. Istnieją cztery podstawowe rodzaje tego trunku:
- miód pitny półtorak,
- miód pitny dwójniak,
- miód pitny trójniak,
- miód pitny czwórniak (miód rzadszy, o półwytrawnym charakterze).
Nazwa miodu pitnego wskazuje na proporcje wykorzystanych do jego produkcji składników. I tak na przykład miód pitny trójniak to ten, w którym na jedną część miodu przypadają dwie części wody. Gatunki miodu opisuje się zatem ze względu na stopień rozcieńczenia miodu oraz czas dojrzewania alkoholu – w zależności od rodzaju miodu pitnego proces ten trwa od kilku miesięcy do nawet 10 lat. Różnicom pomiędzy poszczególnymi rodzajami miodu przyglądamy się poniżej.
Miód pitny półtorak – co musisz o nim wiedzieć?
Miód pitny półtorak rozcieńcza się, dodając 0,5 litra wody na każdy 1 litr miodu. Stężenie cukru w brzeczce półtoraka wynosi około 55%, dlatego fermentacja w tym przypadku przebiega bardzo wolno. Tym samym miód pitny półtorak jest najdłużej dojrzewającym rodzajem tego trunku – musi leżakować od 8 do 10 lat. Duża ilość miodu oraz długie dojrzewanie sprawiają też, że miody pitne półtoraki cechują się najwyższą procentową zawartość alkoholu.
Jak pić miód pitny półtorak? Ten rodzaj trunku najczęściej pije się bez dodatków. Zachwyci nie tylko smakoszy miodu pitnego, ale również wszystkie osoby, które po prostu lubią alkohole mocne o bardzo wyrazistym smaku. Miód pitny półtorak doskonale smakuje zarówno na zimno, jak i na ciepło, wspaniale komponując się z wieloma potrawami mięsnymi, rybnymi, a nawet wegetariańskimi.
Miód pitny dwójniak – co to takiego?
Miód pitny dwójniak – co to znaczy? Spieszymy z wyjaśnieniami. Miód pitny dwójniak rozcieńcza się w stosunku 1:1, co oznacza, że na każdy 1 litr miodu przypada 1 litr wody. W brzeczce tego miodu stężenie cukru wynosi około 44%, przez co napój także należy zaliczyć do słodkich. Miody pitne dwójniaki muszą leżakować około 4 lat.
Jak pić miód pitny dwójniak? Zwykle miód pitny dwójniak spożywa się tak jak półtorak – czyli bez dodatków. Tak samo jak miód pitny półtorak, dwójniak też można pić i na zimno, i na ciepło, na przykład podgrzany z plastrem pomarańczy albo z laską cynamonu oraz odrobiną rumu, stanowiącego świetny dodatek do wielu koktajli. Miód pitny dwójniak ma zatem bardzo szerokie zastosowanie.
Czym wyróżnia się miód pitny trójniak spośród innych rodzajów miodów pitnych?
Miód pitny trójniak rozcieńcza się w stosunku 1:2, czyli do każdego 1 litra miodu dodaje się 2 litry wody. Ze względu na większe rozcieńczenie i niższą zawartość cukru, wynoszącą około 30%, trójniaki nadają się do spożycia szybciej niż półtoraki i dwójniaki – dojrzewają one około roku. Miód pitny trójniak często określany jest mianem półsłodkiego.
Jak podawać i pić miód pitny trójniak? Trunek ten tradycyjnie podaje się w glinianym kubku, w temperaturze pokojowej. Miód pitny trójniak wspaniale smakuje zwłaszcza na gorąco, dzięki czemu tego rodzaju trunki sprawdzają się jako rozgrzewające zimowe drinki. Do trójniaka można dodawać rozmaite przyprawy i dodatki, w tym imbir, goździki, kardamon, anyż, wanilię oraz gałkę muszkatołową, a ponadto skórki cytrusów czy soki owocowe. A zatem miód pitny trójniak dobrze czuje się w otoczeniu typowym dla grzańca.
Ile procent ma miód pitny półtorak?
Tradycyjny miód pitny to trunek, w którym poziom alkoholu utrzymuje się na poziomie kilkunastu procent. Jak już udało się ustalić, poszczególne odmiany miodu różnią się od siebie pod względem zawartości etanolu. Ta jednak zależy do kilku czynników, z których kluczowe znaczenie mają proporcje miodu i wody w danym połączeniu. W przypadku miodu pitnego czwórniaka, w którym jednej części miodu pszczelego towarzyszą aż trzy części wody, zawartość alkoholu waha się w przedziale od 9 do 12%. W trójniaku zawartość procentowa wynosi od 12 do 14%. W dwójniaku jest nieco niższa i mieści się w przedziale od 14 do 16%. No dobrze, ile procent ma jednak miód półtorak, mieszanka jednej części miodu i tylko połowy części wody? Tego rodzaju tradycyjny miód pitny liczy sobie od 15 do 18% alkoholu.
Miód pitny półtorak i reszta - co wpływa na przebieg fermentacji?
Jak już wspominaliśmy, zawartość alkoholu w miodzie zależna jest od kilku czynników. Oprócz objętości wody i objętości miodu decydujące znaczenie mają tu warunki przeprowadzanej fermentacji. W tym przypadku pod uwagę należy wziąć czynniki takie jak odpowiednia temperatura towarzysząca procesowi (powinna utrzymywać się w zakresie 15-25°C), zbyt wysoka hamuje działanie drożdży (drożdże najzwyczajniej umierają), zbyt niska znacząco zmniejsza tempo przerabiania cukrów. Dłuższa fermentacja pozwala otrzymać trunek o wyższej zawartości procentowej, jednak istnieje pewna granica, po przekroczeniu której proces zatrzymuje się. Z tego właśnie powodu osoby produkujące tradycyjny miód pitny (tak jak Ci wytwarzający innego typu trunki z procentem), muszą pilnie nadzorować przebieg całego procesu.
Co jeszcze rzutuje na przebieg procesu? To, czy tradycyjną recepturę miodu pitnego postanowimy rozbudować o różnego rodzaju składniki aromatyzujące. Jeśli więc np. zdecydujemy się na fermentację z dodatkiem soku, może to dodatkowo stymulować zachodzące procesy. Warto ponadto dodać, że do uzyskiwania miodu o wyższej mocy, jak półtorak, wykorzystuje się drożdże o wyższej tolerancji na alkohol.
O czym jeszcze należy pamiętać, pisząc o tajnikach fermentacji, z której wyłania się tradycyjny miód pitny? Z pewnością o tym, że na zawartość procentową specjału niewielki, ale jednak, wpływ mają warunki dojrzewania, w tym jakość beczek, w których trunek kształtuje swój charakter. O ile jednak zacne towarzystwo w dużym stopniu określa walory trunku, o tyle na samą zawartość procentową nie ma aż tak dużego wpływu.
Który miód pitny jest mocniejszy?
Odpowiedź na pytanie, który miód jest najmocniejszy, zawarta jest już w nazwie specjału. Oczywiście wtedy, gdy czytelnik zna regułę powstawania tego alkoholu. Liczba kryjąca się w nazwie miodu wskazuje na łączną liczbę części mieszaniny. Należy przy tym pamiętać, że objętość miodu wynosi zawsze jeden. Im liczba większa, tym większa objętość wody. Z tego wprost wynika więc, że najmocniejszy będzie miód pitny półtorak, w którym na jedną część brzeczki modowej przypada jedynie pół części wody, później będzie dwójniak, trójniak, a na końcu dopiero czwórniak.
Miody pitne nie bez powodu określane są jako jedne z najszlachetniejszych trunków, a półtoraki i dwójniaki zyskały nawet miano królewskich. Dobry miód pitny, nie tylko miód pitny półtorak, ale też np. trójniak, zachwyci podniebienie każdego konesera mocnych napitków. Wszystkich ciekawych nowych zapachów oczaruje natomiast swym wyjątkowym aromatem. Poznaj miód pitny półtorak, dwójniak oraz miód pitny trójniak i wybierz swojego osobistego faworyta. Do picia solo i nie tylko
