Single Malt

Single malt whisky – co to znaczy?

Co to single malt i czemu jest uznawany za najlepszy rodzaj whisky? Jak sama nazwa wskazuje, single malt to whisky, która powstaje z jednego rodzaju słodowanego zboża, którym jest jęczmień. Żeby mogła zostać uznana za prawdziwą whisky, musi przeleżeć w beczce co najmniej 3 lata. Co to znaczy – single malt whisky – poza faktem wytworzenia z jednego rodzaju surowca? Single odnosi się do miejsca powstania zacieru, musi on w pełni powstać w jednej, tej samej destylarni. Przyjęł o się, że single malty to najbardziej szlachetne spośr ód wszystkich rodzaj ów whisky głównie ze względu na długi, tradycyjny, okraszony wieloma regułami proces produkcji, na kt óry składa się: słodowanie, suszenie, mielenie, zacieranie (mashing), fermentacja, destylacja alembikowa, dojrzewanie, leżakowanie i kupażowanie . Prestiż i elitarny charakter trunków jest również połączony z długoletnim procesem starzenia, który zajmuje czasem kilkadziesiąt lat (najstarsza zachowana single malt whisky Old Vatted Glenlivet pochodzi z 1862 roku, została wyprodukowana w Szkocji, w znanej destylarni Glenlivet).

Jakościowa whisky single malt tradycyjnie produkowana jest w Szkocji. Chociaż szkocka jest najpopularniejszą odmianą tego szlachetnego trunku, to na rynku dostępne są również whisky z Japonii, Niemiec i Polski, Irlandii oraz Stanów Zjednoczonych, których elitarny charakter przyciąga koneserów z całego świata. Irlandzkie butelki z bursztynowym trunkiem mają nieco odmienną nazwę, którą zapisuje się jako single malt whiskey i wynika ona z innego procesu rozwoju języka ludów Irlandii.

Dlaczego whisky single malt musi dojrzewać co najmniej 3 lata?

W przypadku szkockich zgodnie z tradycją i prawem UE oraz Wielkiej Brytanii wymagane są przynajmniej 3 lata dojrzewania w beczkach – koniecznie muszą być to beczki dębowe. Dojrzewanie w dębowych beczkach w wysokim stopniu wpływa na profil smakowy i zapachowy single maltów. Dzięki temu, wybierając oryginalnego single malta nieznanej marki, może w ciemno stawiać na jakość zamkniętą w butelce.

Proces destylacji i jego wpływ na jakość single maltów

Naczelną różnicą pomiędzy irlandzką a szkocką whisky typu single malt jest mnogość destylacji – Szkoci mają zamiłowanie do bardziej nieoczywistych, charakternych trunków i z reguły destylują swoją whisky tylko dwukrotnie, natomiast Irlandczycy poddają ją (zgodnie z tradycją, choć tutaj również są wyjątki) trzykrotnej destylacji w celu uzyskania bardziej zbalansowanych, słodszych i czystszych aromatów. Każdą whisky single malt wyróżnia mistrzowska jakość, mimo że na rynku panuje bardzo duża różnorodność. To inwestycja w niezrównane degustacje! Wszystko to sprawia, że whisky single malt cieszą się olbrzymią popularnością wśr ód miłośnik ów jakościowych alkoholi.

Single malt – z czego powstaje?

Czym jest whisky single malt? Przede wszystkim starannie wyselekcjonowanym i wydestylowanym alkoholem, którego gotowa forma musi mieć co najmniej 40% alkoholu. Bardzo ważnym aspektem jest samo ziarno jęczmienia , z którego robi się danego single malta. Single malty produkowane są wyłącznie z jednego gatunku zboża , inaczej niż whisky blended czy kukurydziane bourbony.

W zależności od regionu, z jakiego pochodzi, chłonie ono złożony smak i aromat oraz wszystkie związki mineralne prosto z podłoża. Whisky, której produkcja przebiega w szkockim regionie Highland, może mieć zupełnie inny smak aniżeli ta pochodząca z regionu wyspiarskiego (Islay). Whisky produkowana w Irlandii będzie reprezentowała smak i charakter tamtych zielonych ziem. Co więcej – należy pamiętać, że smak i aromat whisky będzie znacząco różnił się w zależności od destylarni, za którymi stoi bardzo bogata tradycja produkcji.

Destylacja alembikowa: serce produkcji whisky single malt i wielka rola Mistrzów Destylacji

Warto zadać jeszcze jedno pytanie – single malt, z czego powstaje? Główną przyczyną, dla której wielu konsumentów jest w stanie wydać krocie na 500 albo 700 ml jest udział tradycyjnych technologii w procesie produkcji. Whisky single malt nie powstaje tylko ze zboża z jednej destylarni, ale z miłości i oddania master destyler ów, kt órzy doglądają każdy z etap ów jej tworzenia. Wśr ód nich najważniejsza jest destylacja alembikowa – to właśnie w alembikach bije serce whisky!

Master destylerzy smakują i miksują ze sobą roczniki, aby stworzyć kompozycję idealną. Rola master destylera wiąże się z szeregiem wyrzeczeń, a branża alkoholowa opłakuje tłumnie śmierć każdego z nich. Osoby zajmujące się tym fachem przekazują wiedzę i umiejętności z pokolenia na pokolenie, jednakże to smak i węch gra tu kluczową rolę.

Nie mogą oni spożywać niektórych dań, muszą dbać o określoną liczbę godzin snu, nie palić, w zasadzie nie pić, niektórzy ortodoksyjni twórcy zachowują również wstrzemięźliwość seksualną. To, co ląduje w butelce, to efekt ciężkiej pracy rolników, całych fabryk i małych rodzinnych destylarni oraz destylerów, którzy decydują o efekcie finalnym – nosie, ustach i finiszu pitego przez nas trunku. Niektórzy zastanawiają się, czy kupażowanie daje whisky single malt blended. Ten termin jest poprawny – blendowanie whisky to proces mieszania różnych destylatów. W przypadku blended single malt są to wyłącznie destylaty jęczmienne z różnych gorzelni, natomiast do klasycznych single maltów trafiają destylaty pochodzące z jednej destylarni.

Jak degustować single malty?

Single malty to rzecz jasna rodzaj whisky, którego jakość mówi sama za siebie, a jakość ta wiąże się ze sporą (czasem zaporową) ceną. Taka whisky nie nadaje się raczej do picia z colą, chociaż są i fanatycy takiego podania. Najlepiej smakuje w temperaturze pokojowej (około 18-21 ℃ ), bez dodatk ów, (ewentualnie z kilkoma kropelkami wody niegazowanej), wlana w kieliszek tulipanowy i wypita w gronie przyjaciół albo rodziny. Rzadziej niż whisky blended można ją spotkać w koktajlach typu Old Fashioned czy Godfather, a barmani z respektem wykorzystują jej złożony charakter do komponowania innych, ciekawych koktajli . Trzeba pamiętać, że zamawiając w barze koktajl na bazie osiemnastoletniej whisky, zapłacimy za niego więcej niż 20 złotych, ponieważ dostępność danych wypustów jest ograniczona (a to oczywiście wiąże się z wyższą ceną za konkretne butelki i roczniki). Proste koktajle, jak te wyżej wymienione, z łatwością można wykonać w domowym zaciszu.

Jak zatem widać – degustacja whisky single malt może przybierać różne oblicza. Niezmienne może być to jednak świetne doświadczenie degustatorskie. Różnorodność whisky na rynku gwarantuje, że nie będziesz się nudzić ! Zarówno wtedy, gdy wybierasz flagowe propozycje zakładów, jak i wtedy, gdy sięgasz po kolekcjonerskie wersje, których nie powstydziłby się najbardziej prestiżowe aukcje.

Tradycja i historia single malt whisky

Tradycja produkcji whisky narodziła się w XII wieku w Irlandii.„Uisge beatha" (gael. „woda życia”) początkowo wykorzystywana była do celów leczniczych. Początki single maltów to jednak dopiero wiek XVIII, kiedy poszczególne zakłady działające w Szkocji i Irlandii zaczęły docierać do koneserów ze swoimi oryginalnymi jednosłodowymi. Choć w połowie XIX wieku dominację na rynku zaczęły zdobywać whisky mieszane (blended), wiek XX i XXI przyniósł renesans singli produkowanych w miedzianych alembikach.

Jaka whisky single malt? Czyli rodzaje i właściwości poszczególnych maltów

Jak już wcześniej wspomnieliśmy, najpopularniejszą i uznaną za wyjątkową jest single malt scotch whisky (niektórzy piszą single malt scotch whiskey, ale tradycja jest taka, że nigdy nie dodajemy „e” przy szkockiej). Ta whisky produkowana jest tylko na terenie Szkocji, jednakże brytyjskie prawo precedensu określa pochodzenie z ziemi szkockiej. Niektórzy producenci wpadali na pomysł tworzenia szkockiej w innych krajach, zwożąc tonami szkocką ziemię do swojego kraju, chociaż proceder ten wydaje się absurdalny.

Złożoność smaków i różnorodność regionów i destylarni Szkocji

Szkocja dzieli się na kilka podstawowych regionów (analogicznie do regionów winiarskich), które produkują trunek o odmiennych właściwościach smakowych, mianowicie Lowland, Speyside, Highland, Campbeltown, Islay oraz okoliczne, mniejsze wyspy. Whisky z Lowland charakteryzuje niezwykle delikatny, łagodny smak oraz bukiet przepełnionym owocami, kwiatami, zbożem oraz świeżością trawy. Region Speyside to region rzeczny, w którym okoliczne destylarnie okalają brzegi mniejszych rzek. W trunkach, które przechodzą proces destylacji alembikowej w tej części kraju, znajdziemy słodycz bananów, aromaty fiołków oraz wanilii. Highland to górzysty region będący uosobieniem wyobrażenia na temat Szkocji – deserowe nuty miodu skąpane w aromatach wrzosów, leśnych roślin i owoców. Campbeltown to maluteńki podregion produkujący whisky single malt z aromatami drzewnymi, torfowymi i morskimi. Najbardziej znana z wysp (Islands) to Islay, uznawana za ojczyznę charakternej, trudnej w odbiorze i kochanej przez wielu entuzjastów, torfowej whisky. Whisky single malt charakteryzuje się jednorodnością smaku i charakteru na poziomie region ów i destylarni, jednak poszczeg ólne roczniki i partie whisky jednosłodowych mogą wyróżniać się unikatowym charakterem .

Przeszukując otchłań internetu, zapewne spotkasz się z frazami typu single malt Jack Daniels, single malt Jameson albo single malt Johnnie Walker i uwierz, albo nie – to naprawdę nie jest whisky typu single malt. Na osobną uwagę zasługują również single malty z Irlandii, które poprzez trzykrotną destylację alembikową mają w sobie więcej słodyczy i czystszych, łatwych do odróżnienia nut smakowych oraz single malt japanese whisky (głównie Akashi i Yamazaki), których wyważony smak, pełen śliwki, wiśni i kwiatów, idealnie oddaje charakter kraju kwitnącej wiśni. Whisky japońskie znajdziemy w różnych przedziałach cenowych – od tańszych blendów do wykwintnych single maltów. Na uwagę zasługuje również wyjątkowa whisky produkowana na Tajwanie pod nazwą Kavalan z mocno owocowymi i mlecznymi wręcz nutami. Jeżeli marzysz o spróbowaniu single malta od Knappogue Castle – jego słodycz, złożoność smaków i aromat suszonych owoców zabiorą Cię w krainę cudów.

Single malt whisky – cena

Jeżeli chcemy rozpocząć swoją przygodę z tym rodzajem whisky, warto zdać się na opinię znawców. Dobry single malt na początek można kupić już do 100-150 złotych np. nieco cytrusowego Glenmorangie 10 YO, kt óry poza nutami kwasowymi skrywa w sobie brzoskwinie, mi ód oraz wanilię albo nieco bardziej chłodnego i charakternego Taliskera 10 YO z wyczuwalnymi aromatami jodyny, bryzy morskiej i wodorost ów. Jeżeli jesteśmy już nieco wprawieni w piciu single maltów, warto zerknąć na nieco wyższe półki cenowe. W Winnicy Lidla znajdziesz znakomite wypusty od destylarni Bruichladdich, Glendronach, Aberlour czy Glenfiddich. Również dla koneserów znajdą się bardziej kolekcjonerskie wypusty na lidlowych półkach. Szczeg ólnie polecamy Lagavullin Distillers Edition, kt óry rocznie wypuszczany jest w małej ilości egzemplarzy mający w sobie nuty soli i ciemnych owoc ów, poddany podw ójnej maturacji w beczkach dębowych po bourbonie i Sherry Pedro Ximenez (uznawanej za jedną z najlepszych na świecie) sprawdzi się dla fan ów bardziej charakternych whisky, natomiast starzony w beczkach po amerykańskim dębie białym, osiemnastoletni Glenmorangie skusi fascynat ów deserowych whisky ze słodkim, nieco dymnym finiszem . Taką whisky rzecz jasna pijemy sporadycznie, małymi porcjami, delektując się jej głębokim złożonym smakiem. Niestety przyjemność ta sporo kosztuje, bo butelki single maltów z półki premium zaczynają się od 400 złotych wzwyż. Poszukując odpowiedniej whisky dla siebie, kieruj się przede wszystkim swoimi własnymi preferencjami i gustem, pij ją jak chcesz i ciesz się jej smakiem. Gdy szukasz whisky typu single malt na prezent (np. na Dzień Ojca albo czyjeś urodziny), skorzystaj z wyszukiwarki i wpisz w niej hasło „single malt whisky cena”, a wyskoczy Ci setka propozycji. W Winnicy Lidla znajdziesz je w najkorzystniejszych cenach, a pomoże Ci przy tym podział na kategorie cenowe. Masz ograniczony budż et? Żaden problem, znajdziesz tam wiele propozycji whisky do 100-150 złotych oraz w innych przedziałach cenowych. Wyższe ceny dotyczą z reguły alkoholi poddanych nietypowemu procesowi produkcji bądź leżakowania, edycji limitowanych i kolekcjonerskich wersji popularnych alkoholi. 

Single malt jako inwestycja i kolekcjonowanie whisky

Kolekcjonowanie whisky single malt może być hobby na całe życie. Zwłaszcza że na rynku dostępne są nietuzinkowe edycje limitowane, których selektywna dostępność zwiększa ich wartość do bardzo wysokich kwot. Co więcej, kolekcjonowanie wybranych whisky może okazać się inwestycją. Wiekowe roczniki whisky, mające za sobą o wiele więcej niż 3 lata dojrzewania w dębowych beczkach, często trafiają na aukcje, na których licytowane są za zawrotne sumy. Macallan rocznik 1926 sprzedano za około 1,2 miliona funtów!