Whisky

Whisky czy też whiskey (pisownia stosowana w Stanach Zjednoczonych i Irlandii) to jeden z najbardziej znanych alkoholi na świecie. Powstaje on w wyniku destylacji zacieru zbożowego i późniejszego dojrzewania w dębowych beczkach. Na rynku dostępne są whisky typu single malt (wytwarzane z destylatów słodu jęczmiennego pochodzących z jednej gorzelni), blended malt (z destylatów jęczmiennych z kilku gorzelni), blended (z destylatów różnych zbóż, w tym również jęczmienia), grain (z destylatów zbożowych bez użycia jęczmienia) oraz single grain (z destylatu z jednego rodzaju zboża, np. żyta). Pośród whisk(e)y występują również typy single cask (pochodzące z jednej beczki), jak i kompozycje leżakujące w kilku beczkach np. po Bourbonie, Sherry czy Porto. Bursztynowy trunek największą popularnością cieszy się w kręgu krajów anglosaskich — w Stanach Zjednoczonych, Wielkiej Brytanii, Kanadzie oraz Irlandii. Jednak koneserów whisky znajdziemy praktycznie w każdym kraju, w którym spożywany jest alkohol. W kraju kwitnącej wiśni, czyli Japonii produkowane są whisky najwyżej jakości, Niemcy również szczycą się swoją własną whisky, od jakiegoś czasu na rynku alkoholowym można spotkać whisky włoskie, szwedzkie oraz produkcji polskiej.

Historia whisky

Za ojczyznę whisky najczęściej uznaje się Irlandię, chociaż najbardziej kojarzona jest ze Szkocją i to właśnie ona wiedzie prym w światowej produkcji whisky. Legenda mówi, że recepturę produkcji tego alkoholu wynalazł św. Patryk, patron tego kraju. Źródła historyczne wskazują, że trunek o gaelickiej nazwie uisge beatha (w wolnym tłumaczeniu oznaczający wodę życia) irlandzcy mnisi wytwarzali już VII wieku. Początkowo miał on wyłącznie lecznicze zastosowanie — używany jako lek na kaszel, przeziębienia i niestrawności. Za sprawą działalności misyjnej mnichów produkcja whisky przeniosła się również na inne tereny dzisiejszej Wielkiej Brytanii, np. do Szkocji. Sama nazwa zaczęła ewoluować dosyć późno. W XVII wieku pojawiła się skrócona nazwa uiskie, z racji szybszej i łatwiejszej wymowy. W pierwszej połowie XVIII wieku spopularyzowała się nazwa whiskie za sprawą zmian zachodzących w szkockim dialekcie, a następnie powstała obowiązująca dziś — whisky (albo whiskey).

Produkcja whisky na skalę przemysłową rozpoczęła się w latach 20. XIX wieku. Jednak swoją popularność alkohol ten zawdzięcza przede wszystkim epidemii filoksery, która w II połowie XIX wieku zdziesiątkowała europejskie winnice. Spowodowało to nie tylko ogromny spadek produkcji wina, ale również brandy, koniaku i grappy oraz innych rodzajów alkoholi produkowanych z winogron i ich wytłoczyn. W wielu przypadkach to właśnie whisky zastępowała te alkohole, czyniąc ją potentatem na rynku. Po przeszło wieku wspinania się po drabinie sukcesu i popularyzowania tego rodzaju alkoholu na całym świecie, rynek whisky dotknął poważny kryzys związany z amerykańską prohibicją. Bursztynowy trunek produkowany przez Irlandię na rynek Stanów Zjednoczonych stracił swoich odbiorców, a destylarnie poupadały. Taki sam smutny los podzieliła Szkocja — w 1933 roku liczba działających destylarni spadła ze 170 do 40. Koniec prohibicji stał się początkiem szturmu szkockiej whisky na rynek USA. Do dziś whisky produkowaną w Szkocji uznaje się za tą najwyżej jakości z uwagi na największy odsetek destylarni, zróżnicowanie smakowe zależne od regionów i nosów masterdestylerów, a także wieloletnią tradycję i opinię wśród koneserów, jednakże whiskey pochodząca z Irlandii, czy Stanów Zjednoczonych czy innych krajów jest równie smaczna i warta uwagi. Jeżeli historia bursztynowego trunku wydaje się ciekawa, zerknij w naszą sekcję artykułów, w których znajdziesz ogrom przydatnej wiedzy, recenzje i wszystko o whisky — jej pochodzeniu, smaku i aromacie.

Whisky rodzaje, czyli jak i z czego jest zrobiona.

Istnieją dwie podstawowe klasyfikacje whisky ze względu na  miejsce wytwarzania (region albo kraj) oraz składniki w niej użyte. Destylarnie są rozsiane po całym świecie, a każda whisky tam produkowana ma inny smak i aromat, który odzwierciedla charakter danego regionu. Na proces powstawania whisky składa się malting, czyli słodowanie, suszenie słodu, zacieranie, czyli zalewanie wodą o określonej temperaturze by słód spęczniał, fermentacja, destylacja (proces oddzielania alkoholu od wody) oraz końcowy etap dojrzewania, czyli leżakowanie whisky (w przypadku whisky typu single cask tutaj proces się kończy), a także kupażowanie (czyli mieszanie ze sobą whisky z różnych roczników, po to, żeby otrzymać ten sam profil smakowy niezależnie od wieku i czasu spędzonego w beczce). Najbardziej znane i lubiane regiony świata, które przodują w produkcji bursztynowego trunku leżakowanego w dębowych beczkach to Szkocja (Lowland, Speyside, Highland, Campbeltown, Islay i okoliczne wyspy), Irlandia, Japonia i USA. Na osobny opis zasługują style produkcji whisky w Szkocji, gdyż każdy region nadaje jej innego charakteru. Lowland to obszar najbardziej wysunięty na południe, który produkuje trunki o łagodnym smaku i aromacie z nutami kwiatowymi, trawiastymi i zbożowymi (najbardziej znana whisky z tego regionu to Auchentoshan). Speyside jest regionem z mnóstwem destylarni skupionych w dolinach rzek. Whisky tam produkowana wyróżnia się słodkimi aromatami białych owoców i bananów, a także fiołków. To właśnie tam znajdują się topowe destylarnie takie jak Balvenie, Glenlivet, Glenfarclas, Aberlour, czy Macallan. Region wyżynny, czyli Highland, ma największą powierzchnię, a whisky tam powstające potrafią mieć diametralnie różne aromaty. Dzieli się go na 4 podregiony, w których skład wchodzą okoliczne wyspy (np. Skye, na której mieści się Talisker Distillery). Znaczna część trunku z tego regionu ma w sobie deserowe nuty z posmakiem leśnych wrzosów i miodu. Najbardziej znane destylarnie z tego regionu to Clynelish i Dalmore. Kolejny region Szkocji, czyli Campbeltown, to tak naprawdę maluteńka część półwyspu Kintyre, na którym działają tylko dwie destylarnie – Springbank i Glen Scotia, jednakże powstające tam wypusty zasługują na uznanie ze względu na swój zróżnicowany smak zawierający w sobie nuty drzewne, morskie i torfowe. Wyspy Islay i Jura produkują najbardziej torfową whisky ze wszystkich regionów, mieszczą się tam destylarnie Jura, Laphroaig czy Ardbeg. Torfowa whisky to w zasadzie trunek dla koneserów, gdyż wielu osobom przeszkadzać może dymno-jodowo-asfaltowy aromat i oleisty finisz. Whisky destyluje się w alembikach (metodą pot still) albo w kolumnie destylacyjnej (najczęściej produkuje się w ten sposób grain whisky). Podstawowy podział, jaki spotkać można w literaturze przedmiotowej oraz na etykietach, który pomóc może w zakupach to jak już pisaliśmy we wstępie, klasyfikacja ze względu na rodzaj użytego surowca — malt whisky, grain whisky oraz blended whisky. Malt whisky to po prostu whisky powstała ze sfermentowanego słodu jęczmiennego, w przypadku gdy alkohol pochodzi z jednej destylarni, używa się określenia single malt whisky. Ten rodzaj whisky, w przypadku prawa szkockiego, musi przeleżeć w beczkach przez co najmniej 3 lata by być uznawany za dobry jakościowo i zdatny do picia. Mianem blended maltu określa się destylat powstały ze zmieszania single maltów z różnych destylarni. Określenie single cask odnosi się do whisky pochodzącej z jednej beczki. Jeżeli whisky przed butelkowaniem nie zostanie rozcieńczona wodą będzie nosiła miano cask strenght, najczęściej jednak whisky rozcieńcza się wodą do stężenia 40-43% alkoholu. Na prawie samym końcu klasyfikacji znajduje się blended whisky (np. Chivas Regal), która jest mieszanką whisky zbożowej i słodowej pochodzących z różnych destylarni. Ten rodzaj bursztynowego trunku stanowi ponad 90% całości whisky sprzedawanej na świecie. Najpopularniejsze whisky tego typu to wspomniany wcześniej Chivas Regal, Johnny Walker, Jameson i Ballantines. Whisky typu grain jest produkowana ze zboża, najczęściej z żyta (rye whisky), pszenicy czy kukurydzy (bourbon). Ciekawostką historyczną jest fakt, że nasza staropolska okowita to nic innego jak whisky pozyskiwana ze słodu pszenicznego. Dobre whisky zbożowe, które kupisz w przystępnej cenie to popularny Jack Daniels, Bulleit Rye czy znany i lubiany Wild Turkey Rye.

Jak i z czym pić whisky?

Temat, jak i z czym pić whisky wywołuje często wiele emocji. Tradycjonaliści uważają, że whisky należy pić wyłącznie samodzielnie. Ewentualnie z odrobiną wody lub lodu. Praktyka pokazuje jednak, że wiele osób sięga po koktajle na bazie whisky, chociażby najprostsza whisky z colą. Do samodzielnego picia najbardziej nadają się wysokogatunkowe whisky single malt, ponieważ destylat ten zawiera w sobie najwięcej aromatu i smaku, a każdy wypust różni się od siebie charakterem. Z kolei tańsza, krócej leżakowana whisky będzie świetną bazą do stworzenia wielu popularnych koktajli, takich jak Whisky Sour czy Mahnattan, jednakże jeżeli ma się ochotę na przyrządzenie Old Fashioned na single maltcie, to nic nie stoi na przeszkodzie. W wielu cocktailbarach o światowej renomie przygotowuje się koktajle ze starzonymi whisky (np. 15 letnia whisky Aberlour czy 18 letnia whisky Bowmore) i uwierzcie lub nie — smakują doskonale, przynajmniej tak twierdzą Ci, co pili je tu i tam. Wiele osób sięga po wspomiane whisky z colą czy innymi napojami gazowanymi, np. piwem imbirowym. Z whisky można przyrządzić jednak wiele wyśmienitych i nieco bardziej złożonych koktajli —  Boulvardier, Godfather czy Blood and Sand. Trzeba jednak pamiętać, że wybór whisky typu single cask czy single malt znacznie podnosi koszt produkowanego koktajlu. Przez barmanów polecane whisky do koktajli to te z niższej półki cenowej, np. amerykański Buffalo Trace, irlandzki Bushmills lub Jameson albo szkocki Chivas Regal. Najdroższe whisky użyte w koktajlu może okazać się marnotrawstwem, gdy kompozycja nie przypadnie nam do gustu. Dobrym rozwiązaniem na stworzenie pojedynczych koktajli na bazie lepszego gatunkowo trunku jest wykorzystanie miniaturki whisky, które są tańsze niż ich pełnowymiarowe wersje. W sieci znajdziecie mnóstwo pomysłów na kreatywne koktajle na bazie szkockiej, czy żytniej, jak i receptury oryginalnych klasyków, które przeniosą smakiem i aromatem o kilkadziesiąt lat wstecz.

Ile kalorii ma whisky?

Whisky to jeden z najbardziej kalorycznych alkoholi. 100 ml whisky zawiera aż 250 kcal. Stanowi to około 10% energetycznego zapotrzebowania dorosłego człowieka. Picie whisky na diecie może nie być najlepszym pomysłem, gdyż poza sporą wartością kaloryczną, możemy spodziewać się kaca w dzień po spożyciu, chociaż wielu z nas chciałoby, żeby było inaczej. Chociaż niegdyś whisky uchodziła za lekarstwo (wodę życia) na wszystkie schorzenia, to należy pamiętać o tym, że alkohol pity w nadmiarze nie leczy. Nikomu jednak wieczorna szklaneczka najwyżej jakości whisky nie zaszkodziła, przynajmniej prasa nie odnotowała takich przypadków.

Whisky w Winnicy Lidla

W Winnicy Lidla można znaleźć ponad 100 marek wyśmienitych whisky, różnych gatunków oraz w różnym przedziale cenowym. Poczynając od tańszej whisky typu blended, poprzez grain whisky i blended malt, aż po leżakowane kilkanaście (whisky 20 letnia, whisky 15 letnia czy whisky 18 letnia) czy nawet powyżej 20 lat whisky single malt. Większość stanowią gatunki whisky szkockiej, irlandzkiej czy amerykańskiej. Jeżeli szukamy whisky na prezent, warto zastanowić się nad tym, jak bardzo zaawansowany jest poziom znajomości tematu u osoby obdarowywanej. Na prezent dla konesera whisky znakomicie sprawdzą się nie tylko same butelki (np. whisky 20 letnia), ale również akcesoria do whisky takie jak kieliszki tulipanowe czy metalowe kości zastępujące lód. Gadżety do whisky to również doskonały pomysł na prezent dla osoby początkującej. Niektórzy producenci oferują również zestawy whisky, w których skład wchodzą markowe szklanki czy kości chłodzące.  Jeżeli szukamy najlepsze whisky na urodziny, to powinniśmy zwrócić uwagę na topowe destylarnie z długowieczną tradycją takie jak Glenmorangie, Oban, Bowmore czy Talisker. Dobra whisky na prezent to taka, która będzie smakować jubilatowi, dlatego przed zakupem przeprowadź wywiad z osobą, której chcesz ją sprezentować. Wypytaj o to, jakie potrawy lubi jeść, jakie zapachy dobrze się kojarzą i jakie whisky miał okazję spróbować wcześniej. Polecane whisky na prezent to nie tylko single malty (chociaż koneserzy mogliby się z tym stwierdzeniem nie zgodzić), ale również blendy np. 25 letni Chivas Regal. Nie zawsze dobra whisky to droga whisky, niektóre 10 letnie single malty potrafią zaskoczyć smakiem, nawet najbardziej wprawionych w piciu bursztynowego trunku koneserów. Whisky urodzinowe to doskonały prezent dla kolegi z pracy, szefa czy ojca, a także wspaniały sposób na wspólne spędzanie czasu. W naszej ofercie znajdziecie whisky na prezent urodzinowy w atrakcyjnych cenach, zestaw whisky ze szklankami oraz gadżety tematyczne.

Przeczytaj także: WHISKY SOUR